แรงบันดาลใจจากผลมะม่วง : หน้า 174/584

ธรรรเพื่อประชาช แรงบันดาลใจ(๑) ๑๗๓ ซึ่งมีผลดกน่าเสวยใกล้ประตูพระราชอุทยาน ทรงเก็บผลมะม่วง มาพวงหนึ่ง ฝ่ายข้าราชบริพาร ตั้งแต่เหล่าอำมาตย์ พราหมณ์และ คฤหบดี รวมไปถึงเหล่าราชบุรุษนางสนมกำนัล เห็นพระราชา เก็บผลมะม่วง เพื่อนำไปเสวยในพระราชอุทยาน ต่างพากัน สอยผลมะม่วงนําไปรับประทานบ้าง เนื่องจากมะม่วงต้นนี้มีรส อร่อยมาก ทําให้ผู้ที่มาถึงภายหลังนั้น ต้องปีนขึ้นไปเก็บผลมะม่วง บ้างก็ใช้ท่อนไม้ฟาดท่าให้กิ่งหัก หมดความเป็นต้นมะม่วงที่เคย อุดมสมบูรณ์น่าทัศนา ด้วยเหตุนี้ผลมะม่วงจึงหมดสิ้น แม้แต่ ผลอ่อนเพียงผลเดียวก็ไม่มีเหลือ เมื่อพระราชาทรงพระสำราญในพระราชอุทยานจนถึง ช่วงเย็นแล้ว ได้เสด็จกลับเส้นทางเดิม ทรงทอดพระเนตรเห็น ต้นมะม่วงนั้นทรุดโทรม หมดสง่าราศีของความเป็นต้นมะม่วง เช่นนั้น จึงเสด็จลงจากคอช้างประทับยืนอยู่ที่โคนต้น ทรงมอง ดูลำต้น พลางดำริว่า ต้นมะม่วงต้นนี้ เมื่อเช้านี้เอง ยังเต็มไป ด้วยผล เป็นพวงสวยงาม ทําความอิ่มตาเบิกบานใจให้แก่ผู้พบ เห็นที่ผ่านมาผ่านไป มาบัดนี้ ถูกเก็บผลหมดแล้ว มีกิ่งหักห้อย รุ่งวิ่งดูไม่งาม เมื่อทรงมองดูต้นอื่น เห็นต้นมะม่วงที่ไม่มีผลกลับ ยืนต้นสง่างาม พระองค์ทรงทำต้นมะม่วงที่มีผลให้เป็นอารมณ์ว่า