กิเลส พันห้า ตัณหาร้อยแปด : หน้า 265/571

กิเลส พันห้า ตัณหาร้อยแปด ๒๖๔ *ผู้รู้หลายท่านใช้คําว่า กิเลสพันห้า ตัณหาร้อยแปด คือ กิเลสมีอยู่ด้วยกันถึง ๑,๕๐๐ ชนิด ตั้งแต่อารมณ์ที่เป็นเหตุให้กิเลส ๑๐ ชนิดเกิดขึ้นได้ มี ๑๕๐ ชนิด คือ จิต ๑ เจตสิก ๕๒ นิปผันน รูป ๑๘ ลักขณรูป ๔ รวมเป็น ๗๕ แบ่งออกเป็นอารมณ์ให้ เกิดกิเลสภายในตัวของเรา ๗๕ และภายนอกตัวของเรา ทั้งที่ เป็นสิ่งมีชีวิตและไม่มีชีวิตอีก ๗๕ รวมเป็น ๑๕๐ ชนิด เมื่อเอา อารมณ์ ๑๕๐ ชนิด คูณกับกิเลส ๑๐ อย่าง รวมเป็นกิเลส ๑,๕๐๐ ตัว กิเลส ๑๐ ชนิดใหญ่ๆ ได้แก่ โลภะ คือ ความยินดีพอใจ ในอารมณ์ต่างๆ โทสะ คือ ความโกรธขุ่นข้องหมองใจ โมหะ คือ ความหลง มานะ คือ ความเย่อหยิ่งถือตัว ทิฏฐิ คือ ความ เห็นผิด วิจิกิจฉา คือ ความสงสัยลังเลใจในสิ่งที่ควรเชื่อ จีน- มิทธะ คือ ความหดหู่ใจ อุทธัจจะ คือ ความฟุ้งซ่านรำคาญใจ อหิริกะ คือ ความไม่ละอายต่อทุจริตต่างๆ และกิเลสตัวสุดท้าย อโนตัปปะ คือ ความไม่สะดุ้งกลัวต่อทุจริต สำหรับตัณหา ๑๐๘ ได้แก่ ตัณหา ๓ อย่างใหญ่ๆ คือ กามตัณหา ภวตัณหา วิภวตัณหา ตัณหาทั้ง ๓ นี้ เกิดขึ้นทาง ประสาททั้ง 5 คือ เพราะได้เห็นรูป ฟังเสียง ดมกลิ่น ลิ้มรส สัมผัส *ปรมัตถโชติกะ (พระสัทธัมมโชติกะ ธัมมาจริยะ)