ธรรมะเพื่อประชาชน: เส้นทางความรู้ในมรณะ : หน้า 504/571

ธรรมะเพื่อประชาช เส้นทางจอมปราชญ์ (๗) ๕๐๓ พระนาคเสนได้ฟังแล้วท่านก็นิ่งสักครู่ แล้วจึงวิสัชนา แก่พระราชาด้วยภูมิธรรมที่ลึกซึ้งว่า “มหาบพิตร สัตว์และ มนุษย์ทั้งหลายที่ยังไม่แก่ไม่เฒ่ามาตายเสียก่อนได้ชื่อว่าตาย เป็นอกาลมรณะ พวกที่ตายเป็นอกาลมรณะนั้นมี ๗ จําพวก คือ ๑.บุคคลผู้ที่ไม่สิ้นอายุอดอาหารตาย ๒.อดน้ำตาย ๓.ถูก งูพิษกล้าขบกัดตาย ๔.กินยาพิษฆ่าตัวตาย ๕.ถูกไฟไหม้ตาย 5.ตกน้ำตาย และ ๗.ตายด้วยศาสตราวุธ มนุษย์จำพวกนี้ ชื่อว่าตายเป็นอกาลมรณะ มหาบพิตร ส่วนมนุษย์ทั้งหลายที่ตายเป็นกาลมรณะนั้นมีถึง 4 ประการด้วยกัน ขอให้มหาบพิตรจงจำไว้ให้ดี คือ ๑.ตายด้วย โรคลม ๒.ตายด้วยโรคที่เกิดจากดีหรือโรคดีกำเริบ ๓.ตายด้วย โรคมีเสมหะกำเริบ ๔.ตายด้วยพิษไข้ ๕.ตายด้วยโรคที่เกิดตาม ฤดูทั้งสาม 5.ตายด้วยการใช้อิริยาบถทั้งสี่ ยืน เดิน นั่ง นอน เกินประมาณ ๗.ตายด้วยโรคเลือดไหลรักษาเท่าไรก็ไม่หยุด และประการสุดท้าย ๔.ตายด้วยโรคอันเกิดแต่กรรมวิบาก มนุษย์ทั้งหลายที่ตายด้วยเหตุ ๔ ประการนี้ ชื่อว่าตายเป็น กาลมรณะ ขอพระองค์ทรงจำไว้ด้วยเถิดมหาบพิตร” พระเถระอธิบายต่อว่า กาลมรณะนั้นยังแบ่งออกเป็น ๒ อย่างคือ เป็นสามายิกากาลกิริยา และอสามายิกากาลกิริยา