ธรรมะเพื่อประชาชน: มัชฌิมาปฏิปทา เส้นทางสู่ความหลุดพ้น : หน้า 294/607

ธรรมะเพื่อประชาชน มัชฌิมาปฏิปทา เส้นทางสู่ความหลุดพ้น ๒๕๓ หลุดพ้น ทำอย่างไรจึงจะเข้าถึงเอกันตบรมสุข ที่ไม่มีทุกข์เจือปน ไม่ว่าจะเป็นกามสุขัลลิกานุโยค คือ ทำตนเองให้หมกมุ่นเพลิดเพลิน อยู่ในเบญจกามคุณ แม้ก่อนที่จะเสด็จออกผนวช พระองค์จะ พรั่งพร้อมไปด้วยข้าทาสบริวาร มีปราสาท ๓ ฤดู ทรงพรั่งพร้อม กว่าใครๆ ในโลกมนุษย์ แต่ใจก็ยังไม่เคยอิ่มยังมีความพร่องอยู่ จึงเสด็จออกทรงผนวชเพื่อบ่าเพ็ญอัตตกิลมถานุโยค คือ ทรมาน ตัวเองให้ลำบากด้วยหวังว่าจะพ้นทุกข์ วิธีไหนที่ครูบาอาจารย์ในสมัยก่อน เห็นว่าจะทำให้ บริสุทธิ์หลุดพ้นได้ ก็ทรงทดลองหมดทุกอย่าง จากที่เคยเสวย โลกียสุขประดุจชาวสวรรค์ ก็เปลี่ยนมาเป็นนักบวชอาศัย อาหารที่คนอื่นถวายมา ทรงบำเพ็ญทุกรกิริยา ซึ่งเป็นการ ทรมานตนที่ทําได้ยากที่สุด เพราะถือว่า หากทําได้สําเร็จ จะได้ ตรัสรู้ธรรมอันประเสริฐ แต่เมื่อทดลองทำดูแล้วก็ทรงเห็นว่า ไม่ใช่ทางแห่งความหลุดพ้น จึงเลิกวิธีการนั้น แล้วหันกลับมา ปฏิบัติทางสายกลาง ไม่ทิ้งไปและก็ไม่หย่อนไป คือปฏิบัติพอดีๆ ในที่สุด พระองค์สามารถค้นพบทางสายกลางด้วยการดำเนิน จิตเข้าสู่กลางภายใน ได้ตรัสรู้กายธรรมอรหัต จึงกล้าปฏิญญา พระองค์เองว่า เป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า คือ เป็น พระอรหันต์ผู้ตรัสรู้แล้วเองโดยชอบ