ธรรมะเพื่อประชาชน: ความเข้าใจเกี่ยวกับม้าอาชาไนย : หน้า 482/607

ธรรมะเพื่อประชาช นัก สร้างบารมีพันธุ์ อาชาไนย ៤៨១ *เมื่อกล่าวถึงบุรุษอาชาไนยแล้ว มีอุปมาระหว่างม้า อาชาไนยกับบุรุษอาชาไนย ที่พระพุทธองค์ได้ตรัสไว้ว่า ดูก่อน ภิกษุทั้งหลาย ม้าอาชาไนยตัวเจริญ ๔ จำพวก มีปรากฏอยู่ในโลก ๔ อย่าง คือ ม้าอาชาไนย พอเห็นเงาปรักเข้า ก็สลด ถึงความ สังเวช สอนตัวเองว่า วันนี้นายสารถีผู้ฝึกม้า จักให้เราทำเหตุ อะไรหนอ เราจักตอบแทนบุญคุณนายสารถี ให้เต็มกำลัง ความสามารถ ว่าแล้วก็รีบวิ่งออกมาหานายสารถี เตรียมพร้อมที่ จะรับฟังคำสั่ง พร้อมจะโจนทะยานออกไปทำภารกิจทันที ม้าอาชาไนยประเภทที่ ๒ เห็นเงาปฏิกแล้ว ก็ยังไม่สลด สังเวช ยืนนิ่งๆ ตามปกติเหมือนไม่รับรู้คำสั่ง แต่เมื่อถูกปฏิก แทงที่ขุมขนจึงสลด ถึงความสังเวชว่า วันนี้นายสารถีผู้ฝึกม้า จักให้เราทําเหตุอะไรหนอ เราจักตอบแทนบุญคุณนายของเรา ม้าอาชาไนยประเภทที่ ๓ เห็นเงาปฏิกแล้ว ถูกแทงด้วย ปฏิกที่ขุมขน ก็ยังไม่สลดสังเวช แต่เมื่อถูกปฏิกแทงถูกผิวหนัง จึงค่อยนึกขึ้นได้ พร้อมที่จะทำตามที่นายสารถีบอกทุกอย่าง ม้าอาชาไนยประเภทที่ ๔ คือ เมื่อได้เห็นเงาปฏิกก็ไม่สลด สังเวช แม้ถูกปฏิกแทงที่ขุมขนก็ไม่สะทกสะท้าน แม้ถูกแทงถึง *มก. เล่ม ๓๕ หน้า ๓๐๓