ความหมายของสังสารวัฏและการเข้าถึงพระนิพพาน : หน้า 547/607

เบื้องต้นเบื้อง เบื้องปลายไม่ปรากฏ ៥៤៦ ความสุขล้วนๆ ตลอดเส้นทางอันยาวไกล หาได้ยากยิ่งนัก แม้ พระพุทธองค์เมื่อทรงระลึกอดีตชาติ ในสมัยที่ทรงสร้างบารมี อยู่นั้น ก็ทรงเห็นว่าเคยตกไปในอบายภูมิ ไปเป็นเปรต เป็นสัตว์ เดียรัจฉานมานับภพนับชาติไม่ถ้วน ชีวิตในสังสารวัฏไม่ได้ เวียนวนอยู่เฉพาะสุคติภูมิหรือมนุสสภูมิเท่านั้น ทรงเคยเกิด ในทุกภพทุกภูมิมาแล้ว ดังนั้นพระองค์จึงทรงสอนให้เราพิจารณา เห็นว่า ทุกขา ชาติ ปุนปุปุน การเกิดบ่อยๆ เป็นทุกข์ ทรงสอน เพื่อให้เกิดความเบื่อหน่าย คลายความพอใจในภพทั้งปวง ให้ยินดีในหนทางพระนิพพาน *ในสมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ท่ามกลาง ที่ประชุมพระภิกษุสงฆ์ในพระเชตวันมหาวิหาร ได้ตรัสเรื่อง สังสารวัฏเอาไว้ว่า “ภิกษุทั้งหลาย วัฏสงสารนี้กำหนดที่สุดและ เบื้องต้นมิได้ เมื่อสัตว์ทั้งหลายถูกอวิชชาเป็นที่กางกั้น ถูกตัณหา ผูกพันเข้าไว้ ก็ย่อมจะท่องเที่ยวไปๆ มาๆ อยู่ โดยที่สุดและ เบื้องต้นย่อมไม่ปรากฏเลย สมมติว่า มีบุรุษคนหนึ่งพยายามปั้น ดินให้เป็นก้อน ก้อนเท่าเม็ดกระเบาแล้ววางไว้ จากนั้นก็สมมติว่า ก้อนนี้เป็นบิดาของเรา ก้อนนี้เป็นบิดาของบิดาของเรา ทําการ สมมติเรื่อยไปตามลำดับ บิดาของบิดาของบุรุษนั้นย่อมไม่เป็น *ภูมิวิลาสินี (พระพรหมโมลี)