การบรรลุโสฬสญาณ : หน้า 559/607

Bsumaประช โสฬสญาณ ៥៥៨ สุดท้าย บังเกิดขึ้นเพื่ออำนวยให้ผู้บำเพ็ญวิปัสสนากัมมัฏฐาน พิจารณาดูว่า ตนละกิเลสอะไรได้บ้าง หรือหมายถึง การพิจารณา ตรวจตราดูอนุสัยที่อิงแอบอาศัยอยู่ในขันธสันดาน ว่าหลุดออก จากใจได้หมดสิ้นเชื้อไม่เหลือเศษแล้วหรือยัง เช่น โสดาปัตติมรรค สามารถฆ่าอนุสัยกิเลส ๓ ตัว คือทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย และ สีลัพพตปรามาส ถ้าได้บรรลุสกทาคามิมรรค จะทำให้กามราคานุสัย และปฏิฆานุสัยเบาบางลง เมื่อได้บรรลุอนาคามิมรรค มรรคญาณนั้นจะกำจัดกาม ราคานุสัย และปฏิฆานุสัยได้อย่างเด็ดขาด เป็นพระอนาคามีบุคคล ผู้เสวยสุขซึ่งเกิดจากนิโรธสมาบัติ ไม่ต้องอาศัยความสุขที่ เกิดจากเบญจกามคุณอีกต่อไป และเมื่อได้บรรลุอรหัตตมรรค อรหัตตมรรคญาณจะขจัดสรรพกิเลสทั้งหลาย ซึ่งหมักดองอยู่ใน ขันธสันดานให้หมดสิ้นไปโดยสิ้นเชิง ทั้งอนุสัยกิเลสในรูปราคะ อรูปราคะ มานะ อุทธัจจะ อวิชชาก็จะหลุดไปจากใจ เป็นพระอรหันต์ ผู้ห่างไกลจากกิเลสอาสวะทั้งปวง นี่คือหลักของโสฬสญาณย่อๆ ที่พระวิปัสสนาจารย์ ได้กล่าวเอาไว้ บางท่านอาจยังไม่ค่อยเข้าใจก็ไม่ต้องไปกังวล เพราะนั่นเป็นเพียงหลักทฤษฎี ส่วนภาคปฏิบัติก็ให้ยึดหลักหยุด กับนิ่งเป็นหลัก ถ้าใจของเราหยุดนิ่งอยู่ที่กลางกายได้อย่างสนิท