ธรรมะเพื่อประชาชน: โสฬสญาณ : หน้า 556/607

ธรรมะเพื่อประชาช โสฬสญาณ ๕๕๕ นามรูปปริจเฉทญาณ เป็นญาณที่ทำให้เกิดมีปรีชา กำหนดรู้นามรูปได้ พูดง่ายๆ ก็คือ ให้รู้จักตนเอง ว่ารูปนามนี้ เป็นของตัวเรา แต่ไม่ใช่ตัวของเรา ปัจจยปริคคหญาณ เป็น ญาณที่กําหนดรู้เหตุ รู้ผลของรูปนาม รู้ว่ารูปนามทั้ง ๒ นี้ ต่าง ก็เป็นปัจจัยคือเป็นเหตุเป็นผลของกันและกัน สัมมสนญาณ เป็นญาณที่ทําให้เห็นรูปนามเป็นไปตามอำนาจของไตรลักษณ์ คือ ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา เมื่อบรรลุถึงญาณนี้แล้ว ไตรลักษณ์จะปรากฏให้เห็นอย่างชัดเจน อุทยัพพยญาณ เป็นญาณที่รู้เห็นความเกิดดับของ รูปนามทั้งหมด ภังคญาณ เป็นญาณที่ทำให้เกิดมีปรีชาหยั่งรู้เห็น รูปนามแตกดับไป และเสื่อมสลายหายไปเรื่อยๆ เมื่อได้บรรลุถึง ญาณนี้แล้ว รูปนามจักแสดงอาการแตกสลายไปให้ปรากฏชัดเจน ภยญาณ สามารถเข้าใจถึงรูปนามว่าเป็นภัย คือเป็นสิ่งที่น่า เกรงกลัว ไม่ใช่สิ่งที่ต้องไปยึดมั่นถือมั่น เมื่อบรรลุญาณนี้แล้ว รูปนามจะแสดงสภาวะที่น่ากลัวให้เห็นอย่างแจ่มชัด อาทีนวญาณ ญาณหยั่งรู้รูปนามเป็นอาทีนวโทษ คือรู้ว่า ตราบใดที่ยังยึดติดในรูปนามขันธ์ ๕ ตราบนั้นก็ย่อมเป็นทางมา ของโทษภัยอีกมากมาย นิพพิทาญาณ เป็นญาณที่ทำให้เกิด ความรู้สึกเบื่อหน่ายในรูปนาม การที่จะเกิดความรู้สึกเบื่อหน่าย