การฝึกตน บนเส้นทางอริยะ : หน้า 353/580

ธรรมะ ประช การฝึกตน บนเส้นทางอริยะ ๓๕๒ *ในสมัยพุทธกาล พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสถามครูฝึก ม้า อ เกสี ที่ไปเข้าเฝ้าพระองค์ว่า “ดูก่อนเกสี ใครๆ ก็รู้ว่าท่าน เป็นครูฝึกม้าฝีมือดีคนหนึ่ง ท่านฝึกม้าอย่างไรเล่า” นายเกสี กราบทูลว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ การฝึกม้าของข้าพระองค์มี ๓ วิธี คือ วิธีแรก ข้าพระองค์จะฝึกด้วยวิธีละม่อมค่อยเป็น ค่อยไป วิธีที่สอง ฝึกด้วยวิธีรุนแรง และวิธีสุดท้าย ฝึกผสมกัน ทั้งสองวิธี" พระพุทธองค์ตรัสถามต่อไปว่า “สมมติม้าที่นำมาฝึกนั้น อยู่นอกเหนือจากวิธีที่ท่านใช้ ท่านจะทําอย่างไร" นายเกสี กราบทูลว่า “ถ้าเป็นเช่นนั้น ข้าพระองค์ก็จําเป็นต้องฆ่าเสีย หากเก็บไว้ก็เสียชื่อครูผู้ฝึก” นายเกสีทูลย้อนถามพระบรม ศาสดาว่า “ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ พระพุทธองค์ทรงเป็นสารถี ผู้ฝึกคนชั้นเยี่ยมพระองค์ทรงมีวิธีการฝึกคนที่ควรฝึกอย่างไรบ้าง พระเจ้าข้า” พระพุทธองค์ตรัสตอบว่า “ดูก่อนเกสี ตถาคตมีวิธีฝึกคน ๓ วิธีเช่นเดียวกัน คือฝึกด้วยวิธีละม่อมค่อยเป็นค่อยไปบ้าง ด้วยวิธีรุนแรงบ้าง และวิธีสุดท้ายฝึกผสมกันทั้งสองวิธี” จากนั้น พระพุทธองค์ทรงอธิบายให้นายเกสีได้เข้าใจต่อไปว่า วิธีละม่อม *มก. เกสีสูตร เล่ม ๓๕ หน้า ๒๙๔