ข้อความต้นฉบับในหน้า
ธรรมะเพื่อประชา
สนทนาอย่างบัณฑิต
๔๔๒
ภิกษุณี สามเณร อุบาสก หรือคนรักษาอารามเช่นใด ขอจง
สนทนากับโยมเช่นนั้นเถิด อย่ากลัวเลย” เมื่อพระเถระเห็นว่าคู่
สนทนาเป็นบัณฑิต ตั้งใจจะไต่ถามปัญหา เพราะปรารถนา
ปัญญาด้วยความบริสุทธิ์ใจ ท่านจึงให้อนุญาตพระยามิลินท์ตรัส
ถามทุกๆ ปัญหาที่ค้างคาใจมานาน
ทุกปัญหาที่พระราชาตรัสถาม พระองค์ได้รับค่าตอบ
เป็นที่น่าพอใจทุกครั้ง ยิ่งได้ซักถามในปัญหาที่สุขุมลุ่มลึก พระ
เถระก็สามารถให้คำตอบที่แจ่มแจ้ง เหมือนหงายของที่คว่ำา
เปิดของที่ปิด บอกทางแก่คนหลงทาง หรือเหมือนให้ประทีปใน
ที่มืดกับผู้ที่มองไม่เห็นทางในยามค่ำคืน มีหลายปัญหาที่น่า
สนใจมาก เช่น พระยามิลินท์ถามว่า “ข้าแต่พระนาคเสน
พระพุทธเจ้ามีจริงหรือ” พระนาคเสนตอบว่า “ขอถวายพระพร
มีจริง” “พระคุณเจ้าอาจชี้ได้หรือไม่ว่า พระพุทธเจ้าอยู่ที่ไหน”
“ขอถวายพระพร พระพุทธเจ้าดับขันธปรินิพพานแล้ว ไม่อาจชี้
ได้ว่าอยู่ที่ไหน” “ถ้าเช่นนั้นขอพระคุณเจ้าจงอุปมาให้ฟังด้วยเถิด”
พระเถระทูลถามว่า “ขอถวายพระพร เปลวไฟที่ดับไปแล้ว
มหาบพิตรอาจชี้ได้หรือไม่ว่า เปลวไฟนั้นไปอยู่ที่ไหน” “ไม่ได้หรอก
พระคุณเจ้า เพราะว่าเปลวไฟนั้นถึงซึ่งความไม่มีบัญญัติแล้ว”
“ข้อนี้ก็ฉันนั้นแหละมหาบพิตร พระพุทธเจ้าดับขันธปรินิพพาน
ไปแล้ว ไม่มีใครอาจชี้ได้ว่า อยู่ที่ไหน อาจชี้ได้เพียงพระธรรมกาย