การเรียนกรรมฐานในพระพุทธศาสนา : หน้า 44/217

ประโยค(ค) - ปฐมมนตรีปสาทิกา กาแล็ก ๓ - หน้าที่ 43 อรหันต์. เมื่อไม่ได้พระธิษฐานสพ้นกัน ควรเรียนเอาในสำนักงานพระอาจารย์ เมื่อไม่ได้แม้ในพระอาจารามัน ก็ควรเรียนเอาในสำนักงานสภากาแล็ก เมื่อ ไม่ได้แม้ในพระสภาดาบนั้น ก็ควรเรียนเอาในสำนักงานของท่านผู้ได้คุณถาม ซึ่งมีอานาปนสเป็นอารมณ์ เมื่อไม่ได้ท่านผู้ได้คุณถามนามั่น ก็ควร เรียนเอาในสำนักงานของพระวิจารณ์อาจารย์ ผู้ไม่ละเลยเลื่อนทั้งในนาบิลและ รรคถกถ. จริงอยู่ พระอรหันต์หลาย มีพระอรหันต์เป็นต้น ย่อม บอกเฉพาะมรรคที่ตนได้บรรลุแล้วเท่านั้น ส่วนพระวิจารย์อาจารย์ยังเป็น ผู้ไม่ละเลย เล่าประเด็นอารมณ์ เป็นที่ยาบและไม่สบาย ในอารมณ์ทั้งปวง แล้วจึงบอกให้ เหมือนผู้นำไปสู่ทางช่างใหญ่ ในป่าที่รกชุลฉุน. [กรรมฐานมีสนธิอีกต่อ ๕ อย่าง] ในอธิกรณ์ว่าด้วยการเรียนกรรมฐานนั้น มีอนุญาตผิด ดั่งคำต่อไปนี้:- ภิกษุนี้ควรเป็นผู้มีความประพฤติบา สมุทรน้อมด้วยวินัยและมรรคายา เข้าไปหาอาจารย์ซึ่งมีประการดังกล่าวแล้ว พึงเรียนกรรมฐาน มีสนธิ ๕ ในสำนักงานของอาจารย์นั้น มีจิตอันน่าให้บดี ด้วยวัตรและข้อปฏิบัติ. ในคำว่า "กรรมฐาน มีสนธิ ๕" นั้น สนธิ คือ อย่างหลานนี้ คือ อุดคะ การเรียน ปรียจฉา การสอบถาม อุปภาะ ความปรากฏ อุปปาน ความแน่นแฟ้น ลักษณะ ความกำหนดหมาย ๑. ในอุดคะะเป็นดังนั้น การเรียนกรรมฐาน ชื่อว่า อุดคะ. การสอบถามกรรมฐาน ชื่อว่า ปรียจฉา ความปรากฏแห่งกรรมฐาน ชื่อว่า อุปปุตฺตนา ความแน่นแฟ้นแห่งกรรมฐาน ชื่อว่าอัปปนา ลักษณะ