การบรรลุธรรมในพระพุทธศาสนา : หน้า 170/217

ประโยค - ปฐมมนต์ของกานตกาแปล ภาค ๑ หน้า 169 4. ข้อว่า ท่านได้รับบรรลุไหม? คือ เป็นคำถามถึงโอกาส มีคำอธิบายว่า "ในโอกาสไหม? คือในที่พักกลางคืน ในที่พักกลางวัน ที่โคนต้นไม้ มีฤทธิเทพ หรือในวิหารหลังไหน?" 5. ข้อว่า ท่านละกิเลสเหล่าไหนได้? คือ เป็นคำถามถึงเลส ที่ละได้แล้ว มีคำอธิบายว่า "เลสทั้งหลายมมีมรรจำพวกไหนม่า ท่านละได้แล้ว." 3. ข้อว่า ท่านได้ธรรมเหล่าไหน? คือ เป็นคำถามถึงธรรม ที่ได้แล้ว มีคำอธิบายว่า "บรรดามรรคมีปฐมมรรคเป็นต้น ท่านได้ ธรรมเหล่าไหน?" [อรรถาธิบายฐานะ 6 อย่าง] เพราะฉะนั้น ในตอนนี้ ถ้ามีมุ่งรูปปร์ ๆ พึงพยายามการบรรลุ อุตดิมุทธธรรม, เธออนใคร ๆ ไม่ควรลักกระ ด้วยคำพยากรณ์ ประมาณเพียงเท่านี้ก่อน. แต่เธอควรถูกทักท้วง เพื่อสอบสวนให้ ขาวสะอาด ในฐานะทั้ง 6 เหล่านี้ว่า "ท่านได้รับบรรลุอะไร? คือว่าท่าน ได้รับบรรลุณ หรือได้รับบรรลวารวิปัสสนเป็นต้นอย่างใดอย่างหนึ่งหรือ?" จริงอยู่ ธรรมที่บุคคลได้ รับบรรลุแล้ว ย่อมเป็นของปรากฏแก่บุคคล นั้น. ถ้าเธอกล่าวว่า " ข้าพเจ้าได้รับบรรลุธรรมชื่อชั้น," ลำดับนั้น ควร สอบถามเธอว่า "ท่านได้รับบรรลุโดยวิธีอะไร?" คือควรซักถามว่า "ท่าน ทำอะไร ในบรรดาใดลักษณะ มีอิริยาลักษณะเป็นต้น ให้เป็นธุระ หรือดิ่งมั่นอยู่ด้วยหัวอะไร ในบรรดาอารมณ์ ๗๘ อย่าง หรือใน