ขั้นตอนที่ 4: การประกอบเนืองๆ ซึ่งความเป็นผู้ตื่นอยู่ : หน้า 56/252

2.4.4 ขั้นตอนที่ 4 “ประกอบเนืองๆ ซึ่งความเป็นผู้ตื่นอยู่” เมื่อร่างกายมีความเบาสบาย พอเหมาะแก่การทำความเพียรอย่างเต็มที่ได้แล้ว ในขั้นตอนต่อไป พระภิกษุต้องทำความเพียรพยายามให้ยิ่งขึ้นไป ด้วยการนำใจที่เคยซัดส่ายไปในอารมณ์ต่างๆ ภายนอกตัว ให้กลับมาอยู่ที่ศูนย์กลางกายฐานที่ 7 ซึ่งเป็นที่ตั้งถาวรของใจให้ได้ โดยต้องทำความพยายามเรื่อยไป เพื่อ ให้ใจคุ้นกับการอยู่ภายในตัว สำหรับนักปฏิบัติธรรม ก็คือการ “สั่งสมชั่วโมงหยุด สั่งสมชั่วโมงนิ่ง” ให้ได้ มากที่สุดนั่นเอง ขั้นตอนนี้เป็นขั้นตอนที่ทำได้ยาก เพราะใจจะคุ้นกับการออกไปอยู่นอกตัวเสมอ ฉะนั้นหากพระภิกษุ ไม่ได้ฝึกอินทรียสังวรมามากพอ หรือขาดความพร้อมทางร่างกาย ก็คงจะฝึกในขั้นตอนนี้ไม่ได้อย่างแน่นอน แต่ถ้าฝึกมาได้ดี ขั้นตอนต่อจากนี้ก็คือทำความพยายามเรื่อยไป เพื่อให้ใจคลายจากกิเลสเครื่องล่อใจทั้งปวง ใจก็จะกลับเข้ามาตั้งมั่นในศูนย์กลางกายได้บ่อยขึ้นและยิ่งฝึกปฏิบัติมากเท่าไรใจจะมีโอกาสตั้งมั่นและหลุดพ้น จากกิเลสอาสวะได้มากเท่านั้น สมดังที่พระพุทธองค์ตรัสไว้ว่า “ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เมื่อภิกษุไม่หมั่นเจริญภาวนา แม้จะพึงเกิดความ ปรารถนาขึ้นอย่างนี้ว่า โอหนอ ขอจิตของเราจึงหลุดพ้นจากอาสวะเพราะ ไม่ถือมั่นก็จริง แต่จิตของภิกษุนั้นย่อมไม่หลุดพ้นจากอาสวะ.... ...เปรียบเหมือนแม่ไก่มีไข่อยู่ 8 ฟอง 10 ฟอง หรือ 12 ฟอง ไข่เหล่านั้น แม่ ไก่กกไม่ดี ให้ความอบอุ่นไม่พอ ฟักไม่ได้ แม่ไก่นั้น แม้จะพึงเกิดความ ปรารถนาขึ้นอย่างนี้ว่า โอหนอ ขอให้ลูกของเราจึงใช้ ปลายเล็บเท้าหรือ จะงอยปากเจาะกะเปาะไข่ ฟักตัวออกมาโดยสวัสดีก็จริง แต่ลูกไก่เหล่านั้นไม่สามารถที่จะใช้ปลายเล็บเท้า หรือจะงอยปากเจาะกะ เปาะไข่ ฟักตัวออกมาโดยสวัสดีได้ ข้อนั้นเพราะเหตุไร เพราะแม่ไก่กกไม่ดี ให้ความอบอุ่นไม่พอ ฟักไม่ดี ฉะนั้น...” ดังนั้น การประกอบเนืองๆ ซึ่งความเป็นผู้ตื่นอยู่ จึงมีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง หากไม่หมั่นให้เวลา หรือไม่ขยันขันแข็งในการทำภาวนาให้ยิ่งขึ้นไป คือเอาแต่เพลิดเพลินไปกับการหลับนอน ก็ยากที่จะมี โอกาสทำใจให้หยุดนิ่งได้ การฝึกสมาธิก็จะไม่ก้าวหน้า หมายถึง ที่ตั้งอยู่ของใจ มีตำแหน่ง ณ กลางกาย เหนือสะดือขึ้นมา 2 นิ้วมือ (หนังสือพระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระ สังฆคุณ, พระภาวนาวิริยคุณ (เผด็จ ทัตตชีโว), หน้า 114) "ภาวนาสูตร, อังคุตตรนิกาย สัตตกนิบาต, มก. เล่มที่ 37 ข้อ 68 หน้า 252 บทที่ 2 คณกโมคคัลลานสูตร DOU 45