การฝึกอบรมในพระพุทธศาสนา : หน้า 16/252

จุดไหน เช่น ผู้ที่ยังอยู่ในฆราวาสวิสัย ใช้ชีวิตในทางโลก ก็ควรมุ่งมั่นทำเป้าหมายที่ 1 และ 2 ให้ได้อย่าง เต็มที่สมบูรณ์ ในขณะเดียวกัน ผู้ที่อยู่ในสถานภาพของนักบวชที่ต้องการความหลุดพ้น ก็ต้องมุ่งมั่น หาเป้าหมายที่ 3 อย่างจริงจังด้วย มีข้อน่าสังเกตประการหนึ่งว่า ผู้ที่จะประสบความสำเร็จในเป้าหมายแต่ละระดับได้นั้น แต่ละคนต้อง ทำด้วยตัวของตัวเองทั้งสิ้น ไม่มีใครทำแทนให้กันและกันได้ เช่น จะประสบความสำเร็จในหน้าที่การงานได้ ก็ต้องอาศัยความขยันหมั่นเพียรของตน จะสั่งสมบุญได้ ก็ต้องขวนขวายทำให้แก่ตนเอง คำถามก็คือ เราควรจะเริ่มต้นปฏิบัติกันอย่างไร จึงจะบรรลุเป้าหมายของชีวิตในแต่ละระดับได้ อย่างสมบูรณ์ที่สุด คำตอบในข้อนี้ คงไม่มีอะไรดีไปกว่าการศึกษาวิธีการของผู้ที่ประสบความสำเร็จในชีวิต มาก่อนเรา ซึ่งก็คือองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้านั่นเอง 1.2 ต้นแบบของการฝึกอบรม พระสัมมาสัมพุทธเจ้าในคราวที่เป็นพระโพธิสัตว์นั้น ก็ทรงเพียรพยายามเพื่อบรรลุเป้าหมายสำคัญ ในชีวิตทั้ง 3 ระดับมานับภพนับชาติไม่ถ้วนเช่นเดียวกัน ซึ่งบางชาติก็ประสบความสำเร็จในฐานะที่เป็นกษัตริย์ ผู้ทรงทศพิธราชธรรม บางชาติทรงเป็นมหาเศรษฐีผู้ใจบุญ และในแต่ละชาติก็จะทรงสั่งสมบุญบารมีควบคู่ กันไป (เป้าหมายที่ 1) เมื่อละจากโลกก็ไปเกิดอยู่ในสุคติโลกสวรรค์ (เป้าหมายที่ 2) ครั้นกลับมาเกิดใหม่ อีกครั้งก็มาทำซ้ำตอกย้ำในเรื่องเดิมๆ ครั้นเวลาผ่านไป บุญบารมีที่ทรงสั่งสมไว้เริ่มเต็มเปี่ยมบริบูรณ์ กระทั่ง ในชาติสุดท้ายจึงทรงตรัสรู้ธรรม (เป้าหมายที่ 3) หลังจากนั้นจึงได้นำสิ่งที่ตรัสรู้มาสั่งสอนให้ผู้อื่นมีโอกาสรู้ ตามพระองค์ไป ดังนั้นคำสอนของพระองค์จึงเป็นเสมือนกุญแจไขไปสู่ความสำเร็จในเป้าหมายชีวิตทั้ง 3 ระดับ ของมนุษย์ทุกคน คำสอนของพระองค์มีความหลากหลายแตกต่างกันไปขึ้นกับว่าผู้ฟังเป็นใคร พระองค์จะทรงเทศน์ให้ เหมาะสมกับระดับจิตใจและสถานภาพของผู้ฟัง โดยมีหลักสำคัญอยู่ที่การปฏิบัติเพื่อให้กาย วาจา ใจ สะอาดบริสุทธิ์ ซึ่งในระหว่างที่สร้างบารมี พระองค์ก็ทรงปฏิบัติตามหลักการนี้มาก่อนเช่นกัน ดังนั้นไม่ว่า ผู้ฟังจะอยู่ในสถานภาพใด หรือพระองค์จะทรงเทศนาแตกต่างกันไปอย่างไร ก็ยังทรงใช้หลักการเดียวกัน เช่น ถ้าผู้ฟังเป็นฆราวาส พระองค์ก็แนะนำให้สั่งสมบุญบารมีด้วยการทำทาน รักษาศีล และเจริญภาวนา ซึ่งเป็น พื้นฐานของการสั่งสมบุญบารมี แต่สำหรับพระภิกษุสาวกผู้ต้องการความหลุดพ้น พระองค์จะทรงกวดขัน แนะนำ ให้ลึกซึ้งยิ่งขึ้นไป ด้วยการให้ศึกษาใน อธิศีล อธิจิต และอธิปัญญา 1 ข้อที่จะต้องศึกษา หรือข้อปฏิบัติสำหรับฝึกอบรม มี 3 เรื่อง ได้แก่ การฝึกอบรมในเรื่องศีล จิต และปัญญา เรียกว่า ไตรสิกขา บทที่ 1 การฝึกอบรม ในพระพุทธศาสนา DOU 5