การใช้เวลาให้คุ้มค่าในชีวิตตามหลักคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า : หน้า 162/252

5. คติ ชื่อว่าไม่มีนิมิต เพราะกำหนดแน่ไม่ได้ ว่าตายแล้วจะไปเกิด ณ ที่ใด 7.4.3 ควรใช้เวลาที่มีเพื่อทำความดีให้มากที่สุด เพราะเหตุที่ความตายไม่มีนิมิตหมายนี้ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงทรงสอนให้พระภิกษุใช้เวลาที่มีใน แต่ละคืนละวันให้ได้รับประโยชน์สูงสุด ดังที่ตรัสไว้ใน “ภัทเทกรัตตสูตร” ว่า “บุคคลไม่ควรคำนึงถึงสิ่งที่ล่วงแล้ว ไม่ควรมุ่งหวังสิ่งที่ยังไม่มาถึง สิ่งใด ล่วงไปแล้ว สิ่งนั้นก็เป็นอันละไปแล้ว และสิ่งที่ยังไม่มาถึงก็เป็นอันยังไม่ถึง ก็บุคคลใดเห็นแจ้งธรรมปัจจุบัน ไม่ง่อนแง่น ไม่คลอนแคลนในธรรมนั้นๆ ได้ บุคคลนั้นพึงเจริญธรรมนั้นเนืองๆ ให้ปรุโปร่งเถิด พึงทำความเพียรเสีย ในวันนี้แหละ ใครเล่าจะรู้ความตายในวันพรุ่ง เพราะว่าความผิดเพี้ยนกับ มัจจุราชผู้มีเสนาใหญ่นั้น ย่อมไม่มีแก่เราทั้งหลาย พระมุนีผู้สงบย่อมเรียก บุคคลผู้มีปกติอยู่อย่างนี้มีความเพียรไม่เกียจคร้านทั้งกลางวันและกลางคืน นั้นแลว่า ผู้มีราตรีหนึ่งเจริญ” ด้วยทั้งเวลาของชีวิตที่มีอยู่เพียงน้อยนิด กอปรกับเราเองไม่ทราบว่าชีวิตเราจะยืนยาวพียงไหน จะตายลงในวันใด พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงทรงสอนพระภิกษุไม่ให้ประมาทในวันเวลา แต่ให้เร่งรีบทำความ เพียรเพื่อการบรรลุธรรม เพราะฉะนั้นสิ่งสำคัญจึงไม่ได้ขึ้นกับว่าเราจะมีชีวิตอยู่ยาวนานเท่าไร แต่ขึ้นกับว่าเรา เองได้ใช้วันเวลาที่มีจำกัดนั้นไปกระทำสิ่งที่มีคุณค่า เป็นคุณงามความดี และเป็นประโยชน์กับชีวิตของตนเอง มากน้อยเพียงไรมากกว่า และเพราะเหตุนั้น พระภิกษุจึงต้องรู้จักการบริหารเวลา ตามที่พระองค์ตรัสสอน ไว้ในหมวดธรรมที่ชื่อว่า “กาลัญญู” 7.5 กาลทั้ง 4 กับการฝึกอบรมของพระภิกษุ ในหมวดธรรมที่ชื่อว่ากาลัญญพระพุทธองค์ตรัสแนะนำพระภิกษุที่ฝึกตนเองจนเป็นผู้รู้จักประมาณใน การรับปัจจัย 4 ได้แล้วว่า ให้เป็นผู้รู้จักกาลทั้ง 4 ต่อไป นั่นย่อมแสดงว่า หากพระภิกษุยังไม่สามารถจะ ประมาณในการรับปัจจัย 4 ได้ ก็ย่อมไม่อาจจะบริหารเวลาให้เกิดประโยชน์กับตนเองได้สูงสุด ภัทเทกรัตตสูตร, มัชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์, มก. เล่ม 23 ข้อ 526 หน้า 210 บทที่ 7 ขั้ น ต อ น ที่ 5 กาลัญญ DOU 151