การบริโภคและปัจจัย 4 ในชีวิตของพระภิกษุ : หน้า 140/252

ทุกครั้งที่มีการฉันเลยทีเดียว เพราะแต่ละมื้อก็ขบฉันในปริมาณที่ไม่เท่ากัน แต่ว่าส่งผลกระทบกันทันตาเห็น คือหากฉันน้อยเกินไป ไม่นานก็จะหิวใหม่อีกครั้ง แต่ถ้าฉันมากไป ร่างกายก็อึดอัด และไม่สบายตัว นอกจากนี้ หากฉันอาหารที่ไม่มีคุณภาพ เช่น เป็นของแสลงแก่ร่างกาย หรือมีรสจัด หรือเป็นของที่เสียแล้ว ก็จะส่งผล ต่อร่างกายโดยตรง อาจเจ็บไข้ได้ป่วยเพราะอาหารทำให้ขัดขวางการบำเพ็ญสมณธรรม ดังนั้นพระภิกษุจึงต้อง ระมัดระวังในการบริโภคอาหารให้ดี และหากใครได้ฝึกควบคุมการบริโภคอาหารนี้ได้ดีพอ การควบคุมปัจจัย 4 อื่นๆ ก็จะทำได้ไม่ยากเกินไป 6.7 วงจรปัจจัย 4 หากจะมองวงจรของปัจจัย 4 ที่เข้ามามีความเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตของพระภิกษุให้ครอบคลุมแล้ว เราอาจแบ่งออกได้เป็น 5 ขั้นตอน ดังนี้ 1. การแสวงหาปัจจัย 4 2. การรับปัจจัย 4 3. การบริโภคใช้สอยปัจจัย 4 4. การดูแลรักษาปัจจัย 4 5. การสละ และการกําจัดปัจจัย 4 1. การแสวงหาปัจจัย 4 เนื่องจากมีพระบรมพุทธานุญาตว่า พระภิกษุต้องบิณฑบาตเลี้ยงชีพเท่านั้น จึงไม่อาจจะซื้อหาปัจจัย 4 มาใช้ได้ตามใจตนเอง ดังนั้นเมื่อมีความจำเป็นต้องได้ปัจจัย 4 มา พระภิกษุจึง ต้องแสวงหาด้วยการขอจากสาธุชน ซึ่งในการหานั้น ต้องทำโดยสัมมาอาชีวะ คือ แสวงหามาโดยชอบธรรม ไม่แสวงหามาด้วยการเลี้ยงชีพอันไม่สมควรแก่สมณะ ที่เรียกว่า “อเนสนา” เช่น การหลอกลวงเขา การ ลงทุนหาผลประโยชน์ การให้ข้าวของเพื่อหวังผลตอบแทน การประจบรับใช้คฤหัสถ์ หรือการเป็นหมอเวท มนตร์ เสกเป่า เป็นต้น 2. การรับปัจจัย 4 หลังจากพระภิกษุแสวงหาปัจจัย 4 มาได้แล้ว ขั้นตอนต่อไปคือการรับปัจจัย 4 ที่สาธุชนถวายมา ซึ่งจะเป็นขั้นตอนที่มีความสำคัญมากที่สุดในบรรดาขั้นตอนทั้งหลาย ดังพุทธพจน์ที่ยก มาแสดงไว้ในตอนต้นว่า “ก็ภิกษุเป็นมัตตัญญูอย่างไร ภิกษุในธรรมวินัยนี้ รู้จักประมาณใน “การรับ” จีวร บิณฑบาต เสนาสนะ และคิลานปัจจัยเภสัชบริขาร....” บทที่ 6 ขั้ น ต อ น ที่ 4 มัตตัญญู DOU 129