ลักษณะของการฝึกอบรมในพระพุทธศาสนา : หน้า 18/252

1.3.1 ลักษณะของการฝึกอบรม สำหรับบางท่านที่เคยศึกษาประวัติของพระอรหันตสาวกมาบ้างแล้ว คงอดสงสัยไม่ได้ว่า ทำไม พระสาวกแต่ละท่านจึงมีวิธีการ หรือใช้ระยะเวลาในการฝึกฝนอบรมตนเองแตกต่างกันไป บางรูปรวดเร็ว จนน่าแปลกใจ เช่น พระสีวลี ที่บรรลุเป็นพระอรหันต์ได้เพียงใช้เวลาแค่ปลงผมเสร็จเท่านั้น แต่บางรูปก็ช้า อย่างไม่น่าเชื่อ เช่น พระอานนท์ ที่แม้จะได้ฟังธรรมและอุปัฏฐากใกล้ชิดพระศาสดานานกว่า 25 ปี แต่กว่า จะบรรลุเป็นพระอรหันต์ได้ก็เมื่อหลังพุทธปรินิพพานไปแล้ว บางรูปก็บรรลุธรรมได้อย่างสบาย เช่น พระสารีบุตร ที่บรรลุเป็นพระอรหันต์ในระหว่างถวายงานพัดอยู่ด้านหลัง ขณะที่พระบรมศาสดาแสดงธรรม ให้ปริพาชกคนหนึ่งฟังพอดี ในขณะที่บางรูปบรรลุธรรมด้วยความลำบากยากยิ่ง เช่น พระโสณโกฬิวิสะ ที่เดินจงกรมด้วยความเพียรจัดไป จนฝ่าเท้าของท่านแตกมีเลือดไหลเปรอะเปื้อนไปทั่วที่จงกรม หากดูเพียงผิวเผิน เหมือนกับว่าวิธีการศึกษาในพระพุทธศาสนาไม่มีแบบแผน ไม่มีกำหนดเวลาหรือ วิธีการปฏิบัติที่ชัดเจนเอาเสียเลย แต่ในความเป็นจริงกลับไม่ได้เป็นอย่างนั้น พระพุทธศาสนากลับมีแบบแผน ในการศึกษา และการฝึกปฏิบัติอย่างเป็นขั้นเป็นตอนชัดเจนจนน่าอัศจรรย์ทีเดียว ส่วนความแตกต่างของ การบรรลุธรรมที่กล่าวมาข้างต้นเป็นเพราะแต่ละรูปสั่งสมบุญบารมีและฝึกปฏิบัติตามขั้นตอนที่ถูกต้องมามาก น้อยไม่เท่ากัน ดังนั้นลักษณะการศึกษาและการฝึกปฏิบัติในพระพุทธศาสนาจึงเป็นไปดังที่พระองค์ตรัสไว้ว่า “ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราย่อมกล่าวการตั้งอยู่ในอรหัตผลด้วยการไปครั้ง แรกเท่านั้นหามิได้ แต่การตั้งอยู่ในอรหัตผลนั้น ย่อมมีได้ด้วยการศึกษา โดยลำดับ ด้วยการทำโดยลำดับ ด้วยความปฏิบัติโดยลำดับ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็การตั้งอยู่ในอรหัตผลย่อมมีได้ด้วยการศึกษาโดย ลำดับ ด้วยการทำโดยลำดับ ด้วยความปฏิบัติโดยลำดับอย่างไร ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย กุลบุตรในธรรมวินัยนี้ เกิดศรัทธาแล้วย่อมเข้าไปใกล้ เมื่อเข้าไปใกล้ย่อมนั่งใกล้ เมื่อนั่งใกล้ย่อมเงี่ยโสตลง เมื่อเงี่ยโสตลงแล้ว ย่อมฟังธรรม ครั้นฟังธรรมย่อมทรงธรรมไว้ ย่อมพิจารณาเนื้อความแห่ง ธรรมที่ทรงไว้แล้ว เมื่อพิจารณาเนื้อความอยู่ ธรรมทั้งหลายย่อมทนได้ซึ่ง ความพินิจ เมื่อธรรมทนความพินิจได้อยู่ ฉันทะย่อมเกิด เมื่อเกิดฉันทะ แล้วย่อมอุตสาหะ ครั้นอุตสาหะแล้วย่อมไตร่ตรอง ครั้นไตร่ตรองแล้ว ย่อมตั้ง ความเพียร เมื่อมีคนส่งไป ย่อมทำให้แจ้งชัดซึ่งบรมสัจจะด้วยกาย และ ย่อมแทงตลอดเห็นแจ้งบรมสัจจะนั้นด้วยปัญญา” กีฏาคิริสูตร, มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์, มก. เล่ม 20 ข้อ 238 หน้า 428 บทที่ 1 การฝึกอบรม ในพระพุทธศาสนา DOU 7