ปริสัญญในพระพุทธศาสนา : หน้า 179/252

บทที่ 8 ขั้นตอนที่ 6 ปริสัญญ 8.1 การเป็นปริสัญญ จากบทที่ผ่านมา เมื่อพระภิกษุได้ศึกษาธรรมะ จนรู้ทั่วถึงธรรมของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เกิด ความเข้าใจ ในธรรมะอย่างลึกซึ้ง นำมาฝึกฝนอบรมตนเองจนเกิดเป็นคุณธรรม และสามารถประเมิน ความก้าวหน้าของการปฏิบัติ และคุณธรรมในตนเองได้ รู้จักประมาณในการรับปัจจัย 4 มาใช้ในการ ฝึกฝนอบรมตนเอง รู้จักบริหารเวลาในแต่ละวัน เพื่อทำกิจที่สำคัญที่สุด 4 ประการ ย่อมเรียกพระภิกษุนั้น ได้ว่าเป็นธัมมัญญู อัตถัญญู อัตตัญญู มัตตัญญู และกาลัญญู และเมื่อฝึกทั้ง 5 ขั้นตอนนั้นได้ ก็ยังกล่าวได้ อีกว่า ท่านสามารถเป็นกัลยาณมิตรให้กับตนเองได้อย่างสมบูรณ์ ด้วยวิธีการ 5 ขั้นตอนแรกของธัมมัญญสูตร ก็นับว่าเพียงพอสำหรับใช้ฝึกแต่ละขั้นตอนใน คุณกโมคคัลลานสูตรได้อย่างสมบูรณ์ หมายความว่า การฝึกในขั้นตอนที่ 1 คือ การสำรวมระวังในพระ ปาฏิโมกข์ให้สำเร็จได้ พระภิกษุอาศัยฝึกตามวิธีการใน 5 ขั้นตอนแรกของธัมมัญญสูตรก็เพียงพอ ส่วนการฝึก ในขั้นตอนที่ 2 คือ อินทรียสังวร ก็ฝึกด้วยวิธีการใน 5 ขั้นตอนของธัมมัญญสูตรก็เพียงพออีกเช่นกัน และ ในขั้นตอนอื่นๆ นอกจากนั้นก็ในทำนองเดียวกันนั่นเอง เมื่อพระภิกษุฝึกฝนอบรมตนเองตามวิธีการดังกล่าวจนสามารถเป็นกัลยาณมิตรให้กับตนเองได้แล้ว พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจะทรงสอนในขั้นตอนต่อไป เพื่อให้พระภิกษุนำสิ่งที่ตนเองฝึกได้ ไปแนะนำสั่งสอน ให้ชาวโลกได้รับประโยชน์ด้วย ดังนั้น เมื่อพระภิกษุเป็นธัมมัญญู อัตถัญญู อัตตัญญู มัตตัญญู กาลัญญูแล้ว จึงต้องฝึกในขั้นตอน ที่ 6 คือ “ปริสัญญ” ต่อไป ตามวิธีการที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ ดังนี้ “ก็ภิกษุเป็นปริสัญญอย่างไรภิกษุในธรรมวินัยนี้ ย่อมรู้จักบริษัทว่านี้บริษัท กษัตริย์ นี้บริษัทพราหมณ์ นี้บริษัทคฤหบดี นี้บริษัทสมณะ ในบริษัทนั้น เรา พึงเข้าไปหาอย่างนี้ จึงยืนอย่างนี้ จึงทำอย่างนี้ จึงนั่งอย่างนี้ จึงนิ่งอย่างนี้ หากภิกษุไม่รู้จักบริษัทว่านี้บริษัทกษัตริย์...จึงนิ่งอย่างนี้ เราก็ไม่พึงเรียกว่า เป็นปริสัญญู แต่เพราะภิกษุรู้จักบริษัทว่า นี้บริษัทกษัตริย์...จึงนิ่งอย่างนี้ 168 DOU แม่บทการฝึกอบรมในพระพุทธศาสนา