การประเมินตัวเองของพระภิกษุ : หน้า 219/252

9.6.1 ประเมินตัวเอง แม้พระภิกษุจะสามารถแสดงธรรมได้อย่างวิจิตร เป็นที่ถูกอกถูกใจเหล่าผู้ฟังสามารถแนะนำธรรมะ สอนธรรมะได้มากมายเพียงใดก็ตาม สิ่งสำคัญที่พระภิกษุไม่ควรละเลย คือ การรู้จักสอนและแก้ไขตัวเองควบคู่ ไปด้วย สำหรับแนวทางการประเมินตัวเองนั้น อาจอาศัยจาก 3 แนวทาง คือ 1) องค์แห่งธรรมกถึก ใช้เพื่อตรวจสอบใจตัวเอง ตรวจสอบเนื้อหาธรรมะที่ตนแสดง ทั้งก่อนและ ภายหลังการแสดงธรรม หากเห็นข้อใดที่ตัวเองบกพร่อง ก็ต้องปรับปรุง และระมัดระวังต่อไป โดยประเมินได้ จากธรรมทั้ง 5 ประการ คือ 1. จักแสดงธรรมไปโดยลำดับ 2. จักแสดงอย่างมีเหตุผล 3. จักแสดงธรรม เพราะอาศัยความเมตตาเอ็นดู มิได้มุ่งร้ายหรือมีวัตถุประสงค์อื่น 4. จักแสดงธรรม มิได้หวังในอามิส 5. จักไม่แสดงธรรมกระทบตนเอง และผู้อื่นให้เดือดร้อน 2) การแสดงธรรมที่บริสุทธิ์หรือไม่บริสุทธิ์ รู้จักลักษณะการแสดงธรรมของตนเองว่า บริสุทธิ์ หรือไม่บริสุทธิ์เพียงใด หากบกพร่อง ก็จะได้สำรวมระวังและแก้ไขตัวเองให้ทำได้อย่างถูกต้อง โดยอาศัยหลัก ที่พระองค์ให้ไว้ดังนี้ “ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุรูปใดรูปหนึ่งมีความคิดอย่างนี้ ย่อม แสดงธรรมแก่ชนเหล่าอื่นว่า โอหนอชนทั้งหลายพึงฟังธรรมของเรา ก็แล ครั้นฟังแล้ว พึงเลื่อมใสซึ่งธรรม ผู้ที่เลื่อมใสแล้วเท่านั้น จะพึงทำอาการของ ผู้เลื่อมใสต่อเรา ภิกษุทั้งหลาย ธรรมเทศนาของภิกษุเห็นปานนี้แล ไม่บริสุทธิ์ ส่วนภิกษุใดแล เป็นผู้มีความคิดอย่างนี้ แสดงธรรมแก่ชนเหล่าอื่นว่า พระธรรมอันพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ดีแล้ว เป็นข้อปฏิบัติอันผู้บรรลุ จะพึงเห็นเองไม่ประกอบด้วยกาล ควรเรียกให้มาดู ควรน้อมเข้ามาในตน อัน วิญญูชนจะพึงรู้เฉพาะตน 208 DOU แม่บทการฝึกอบรมในพระพุทธศาสนา