การประเมินศรัทธาในพระพุทธศาสนา : หน้า 117/252

หรือไม่ หรือมีข้อวัตรปฏิบัติทางกาย วาจา ใจ ใดๆ ที่ไม่ได้ปฏิบัติตามคำสอนของพระองค์ เป็นต้น ดังนั้น แนวทางในการประเมินศรัทธาของพระภิกษุ คือ “ให้พิจารณาว่า ตนเองพยายามฝึกฝน ขัดเกลากาย วาจา ใจ ตามคำสอนอย่างเอาชีวิตเป็นเดิมพันหรือไม่” สําหรับฆราวาส อาจใช้หลักการประเมินแบบเดียวกันกับพระภิกษุด้วยเหตุที่บทฝึกปฏิบัติของฆราวาสคือการทำทาน รักษาศีล และเจริญสมาธิภาวนา ฆราวาสจึงควรพิจารณาตนเองว่า เราได้ทุ่มเทฝึกปฏิบัติได้ดีเพียงใด อาทิ เช่น การทำทาน อาจพิจารณาดังนี้ 1. เราได้ทำทานสม่ำเสมอทุกวันหรือไม่ 2. เราสามารถทำทานได้ตามหลักการทำทานที่ได้บุญมากหรือไม่ โดยให้พิจารณาจาก 2.1 รักษาใจให้ผ่องใสทั้งก่อนทำ ขณะทำ และหลังทำได้หรือไม่ 2.2 จัดเตรียมทานได้ประณีตหรือไม่ 2.3 วัตถุทาน เจตนา ผู้รับทานของเราบริสุทธิ์หรือไม่ 2.4 เราให้ทานด้วยความเคารพเลื่อมใส และให้ด้วยมือตนหรือไม่ ส่วนการรักษาศีล และการเจริญสมาธิภาวนา ก็สามารถใช้หลักการในทำนองเดียวกัน โดยอาศัย เกณฑ์ที่ว่า “เราทุ่มเทเอาชีวิตเป็นเดิมพันในการสร้างบารมี เหมือนกับพระสัมมาสัมพุทธเจ้าหรือไม่” 5.6.2 ประเมินด้วย “ศีล” สําหรับพระภิกษุ ให้ประเมินจากความผ่องใสของใจ โดยนึกถึงวัตรปฏิบัติอันหมดจดทางกายของเราทีไรแล้วใจสว่าง มีปีติเบิกบาน เย็นกายเย็นใจ สัมผัสได้ถึงความบริสุทธิ์ของตนเอง โดย 1. หมั่นประเมินโดยการทบทวนตัวเองว่า ในแต่ละวัน เรามีความเคร่งครัดในการรักษาศีลมาก น้อยเพียงใด เช่น ความบริสุทธิ์บริบูรณ์ในปาริสุทธิศีล โดยพิจารณาว่า เรามีกำลังใจที่จะปฏิบัติตามศีล ที่พระองค์ทรงห้ามไว้ หรือที่ทรงอนุญาตไว้เคร่งครัดเพียงใด สมบูรณ์หรือบกพร่องด่างพร้อยแค่ไหน เป็นต้น 2. หมั่นประเมินว่า เราปฏิบัติกิจวัตรกิจกรรมในชีวิตประจำวันได้ครบถ้วนสมบูรณ์ดีหรือไม่ เช่น การสวดมนต์ เจริญสมาธิภาวนา การเล่าเรียนศึกษาธรรมะ เป็นต้น 106 DOU แม่บท การฝึกอบรมในพระพุทธศาสนา