การฝึกอบรมในพระพุทธศาสนา : หน้า 23/252

เรื่องของพระเถระทั้งสองนี้นับว่าเป็นตัวอย่างที่ดีที่ทำให้เราเห็นถึงวิธีการศึกษาในพระพุทธศาสนา ว่า ไม่ว่าจะเรียนรู้คำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้ามามากน้อยอย่างไร ก็ต้องนำความรู้นั้นมาฝึกฝนอบรม ตนเองให้กาย วาจา ใจ บริสุทธิ์หลุดพ้นจากกิเลสอาสวะให้ได้โดยเร็ว อีกประการหนึ่งทำให้เราเห็นถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ทรงคอยพร่ำแนะนำ สั่งสอนบุคคลต่างๆ ได้อย่างพอเหมาะพอดี ทั้งยังทรงทราบวิธีที่จะฝึกบุคคลเหล่านั้นให้ได้รับประโยชน์ ที่ดีที่สุดด้วย 1.4 วิธีฝึกของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงมีวิธีฝึกบุคคลต่างๆ อย่างไร เรื่องนี้มีปรากฏอยู่ในเกสีสูตร ในสมัยนั้น พระองค์ทรงถามนายเกสีซึ่งเป็นสารถีฝึกม้าว่าเขาฝึกม้าด้วยวิธีการอย่างไร นายเกสีทูลตอบว่า เมื่อเขาได้ม้า ที่ควรฝึกมาแล้ว บางตัวก็จะฝึกด้วยวิธีละม่อม บางตัวฝึกด้วยวิธีรุนแรง บางตัวต้องฝึกทั้ง 2 วิธี คือละม่อมและ รุนแรงควบคู่กันไป เมื่อพระองค์ถามต่อว่า ถ้าหากม้าของเขาฝึกไม่ได้ด้วยวิธีใดๆ เลย เขาจะทำอย่างไรกับมัน นาย เกสีจึงทูลว่า ถ้าหากว่าฝึกไม่ได้เขาก็จะฆ่ามันทิ้งไปเสีย หลังจากทูลตอบแล้วนายเกสีจึงถามพระองค์กลับว่า แล้วพระองค์มีวิธีฝึกคนอย่างไร ทรงตอบว่าพระองค์ก็ฝึกคนคล้ายๆ กับที่เขาใช้ฝึกม้าเช่นกัน โดยจะทรง ฝึกบุคคลที่ควรฝึกด้วยวิธีการดังต่อไปนี้ คือ 1. ฝึกด้วยวิธีละม่อมบ้าง หมายถึง ทรงสอนเกี่ยวกับการทำความดีด้วยกาย วาจา ใจ และผลดี หรือวิบากของการทำความดีนั้น เช่นการได้ไปสู่สุคติโลกสวรรค์ ซึ่งทำให้ผู้ถูกฝึกอยากจะทำแต่ความดี 2. ฝึกด้วยวิธีรุนแรงบ้าง หมายถึง ทรงสอนเกี่ยวกับการทำความชั่วด้วยกาย วาจา ใจ และ ผลเสีย หรือวิบากของการทำความชั่วนั้น เช่น ต้องไปเกิดเป็นสัตว์เดรัจฉาน หรือการไปเกิดในอบาย ซึ่ง ทำให้ผู้ถูกฝึกเกิดความกลัวและความละอายต่อบาป จนไม่อยากจะทำความชั่วใดๆ 3. ฝึกด้วยวิธีละม่อมและรุนแรงบ้าง หมายถึงทรงใช้ทั้ง 2 วิธีข้างต้นควบคู่กัน 4. ถ้าบุคคลนั้นเป็นคนที่ฝึกไม่ได้ ก็ทรงฆ่าเขาเสีย ซึ่งหมายความว่าจะไม่ทรงแนะนำสั่งสอนอะไร การไม่สอนนี้ พระองค์เรียกว่าเป็นการฆ่าในวินัยของพระอริยเจ้า เกสีสูตร, อังคุตตรนิกาย จตุกนิบาต, มก. เล่ม 35 ข้อ 111 หน้า 298 12 DOU แม่บท การฝึกอบรมในพระพุทธศาสนา