สุกชาดก : หน้า 47/252

สุกชาดก ในอดีตกาล สมัยพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติในพระนครพาราณสี พระโพธิสัตว์เกิดเป็น พญานกแขกเต้า มีบริวารหลายพันตัว อาศัยอยู่ในหิมวันตประเทศอันเลียบไปตามมหาสมุทร พระโพธิสัตว์ มีลูกอยู่ตัวหนึ่ง เมื่อลูกนกเจริญวัย ดวงตาของพระโพธิสัตว์ก็บอด ลูกนกแขกเต้าตัวนั้น จึงให้บิดามารดา อยู่แต่ในรัง แล้วตนเองนำอาหารมาเลี้ยงดูอย่างสม่ำเสมอ วันหนึ่งลูกนกแขกเต้าตัวนั้นไปยังที่หากินแล้วจับอยู่บนยอดเขา มองดูมหาสมุทรเห็นเกาะหนึ่ง เต็ม ไปด้วยป่ามะม่วง มีผลหวาน สีคล้ายทอง วันรุ่งขึ้นเมื่อได้เวลาหากิน จึงบินไปลงที่ป่ามะม่วงนั้น ดื่มรส มะม่วงแล้ว ก็คาบเอาผลมะม่วงสุกมาให้บิดามารดา พระโพธิสัตว์เมื่อได้กินผลมะม่วงนั้นก็จำรสได้จึงกล่าวว่า “ลูกเอ๋ย นี้ผลมะม่วงสุกในเกาะโน้นมิใช่หรือ” “ใช่จ้ะพ่อ” “ลูกเอ๋ย พวกนกแขกเต้าที่ไปยังเกาะนั้น ชื่อว่าจะรักษาอายุให้ยืนยาวได้ไม่มีเลย เจ้าอย่าได้ ไปยังเกาะนั้นอีกเลย” ลูกนกแขกเต้าไม่เชื่อคำของพระโพธิสัตว์ ยังคงไปอยู่อย่างนั้นนั่นเอง ครั้นวันหนึ่งลูกนกแขกเต้า ดื่มรสมะม่วงเป็นอันมากแล้วคาบเอามะม่วงสุกมาเพื่อบิดามารดา เมื่อบินมาถึงกลางมหาสมุทร เพราะบิน เร็วเกินไป ร่างกายก็เหน็ดเหนื่อย ถูกความง่วงครอบงำ จึงหลับทั้งที่ยังบินอยู่ มะม่วงสุกที่คาบมาก็ร่วง ลงไป ลูกนกแขกเต้าตกลงในมหาสมุทร ถูกปลาตัวหนึ่งคาบเอาไปกิน เมื่อลูกนกแขกเต้าไม่มาตามเวลาที่เคยมา พระโพธิสัตว์ก็รู้ได้ว่า คงจะตกมหาสมุทรตายเสียแล้ว เมื่อ บิดามารดาของเขาไม่ได้อาหารอย่างนั้น ต่อมาจึงซูบผอมตายไป ครั้นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงนำเรื่องในอดีตมาเล่าแล้วตรัสว่า ภิกษุผู้มรณภาพ เพราะไม่รู้ประมาณ ในโภชนะนั้น ได้เป็นลูกของพญานกแขกเต้าในกาลก่อน ส่วนพญานกแขกเต้า คือพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ในกาลนี้ จะเห็นได้ว่า การไม่รู้จักประมาณในการบริโภคนั้น ย่อมก่อให้เกิดผลเสียแก่ชีวิตตัวเอง ปิดโอกาส ในการสั่งสมเพิ่มพูนบุญบารมี ปิดหนทางการประพฤติพรหมจรรย์ให้บริสุทธิ์บริบูรณ์ต่อไปเหมือนพระภิกษุที่ มรณภาพ เพราะไม่รู้จักประมาณในการบริโภคยิ่งกว่านั้นยังมีโอกาสพาตัวเองไปสู่อบายภูมิได้อีกด้วย เหมือนดัง ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเคยตรัสเตือนพระภิกษุไว้ว่า เรียบเรียงจาก “สุกชาดก”, อรรถกถา ขุททกนิกาย ติกนิบาตชาดก, มก. เล่ม 58 หน้า 40-42 36 DOU แม่บทการฝึกอบรมในพระพุทธศาสนา