พระรัตนตรัย: แก่นของพระพุทธศาสนา : หน้า 80/270

บทที่ 4 พระรัตนตรัย : แก่นของพระพุทธศาสนา 4.1 พระรัตนตรัยคืออะไร คำว่า พระรัตนตรัย มาจากคำ 3 คำ คือ พระ + รัตนะ + ตรัย คำว่า “พระ” แปลว่า “ประเสริฐ” คำว่าพระนี้ใช้สำหรับประกอบหน้าคำอื่นเพื่อแสดงความยกย่องว่า สิ่งนั้น ๆ มีความประเสริฐ คำว่า “รัตนะ” แปลว่า แก้ว คําว่า “ตรัย” แปลว่า สาม ดังนั้น พระรัตนตรัย จึงแปลว่า แก้วอันประเสริฐ 3 ประการ ได้แก่ พุทธรัตนะ : แก้วคือพระพุทธ ธรรมรัตนะ : แก้วคือพระธรรม และ สังฆรัตนะ : แก้วคือพระสงฆ์ พระรัตนตรัยเป็นรัตนะที่ประณีตและเลิศ หรือประเสริฐกว่ารัตนะและทรัพย์ทั้งหลายทั้งปวง กล่าวคือ ไม่มีรัตนะและทรัพย์อันใดจะเสมอเหมือนหรือเทียบได้กับพระรัตนตรัย ดังที่บันทึกไว้ในรัตนสูตรว่า ทรัพย์เครื่องปลื้มใจอย่างใดอย่างหนึ่งในโลกนี้ หรือในโลกอื่น หรือรัตนะใด อันประณีตในสวรรค์ ทรัพย์และรัตนะนั้น เสมอด้วยพระตถาคตไม่มีเลย พุทธรัตนะ แม้ นี้เป็นรัตนะอันประณีต..... ...พระศากยมุนีมีพระหฤทัยดำรงมั่น ได้บรรลุธรรมอันใดเป็นที่สิ้นกิเลส เป็นที่ สำรอกกิเลส เป็นอมฤตธรรมอันประณีต ธรรมชาติอะไร ๆ เสมอด้วยพระธรรมนั้น ย่อมไม่มี ธรรมรัตนะ แม้นี้เป็นรัตนะอันประณีต.... ...บุคคล 8 จำพวก 4 คู่ อันสัตบุรุษทั้งหลายสรรเสริญแล้ว บุคคลเหล่านั้น ควรแก่ทักษิณาทานเป็นสาวกของพระตถาคต ทานที่บุคคลถวายแล้วในท่านเหล่านั้น ย่อมมีผลมาก สังฆรัตนะ แม้นี้เป็นรัตนะอันประณีต.... พระตถาคต หรือ พระศากยมุนี ก็คือพระพุทธ หรือพระสัมมาสัมพุทธเจ้านั่นเอง บุคคล 8 จำพวก 4 คู่ หมายถึง พระอริยสงฆ์ หรืออริยบุคคลตั้งแต่พระโสดาปัตติมรรค จนถึง พระอรหัตตผล ดังนี้ คู่ที่หนึ่งคือ พระโสดาปัตติมรรคและพระโสดาปัตติผล, คู่ที่สองคือ พระสกทาคามิมรรค และพระสกทาคามิผล, คู่ที่สามคือ พระอนาคามิมรรคและพระอนาคามิผล คู่ที่สี่คือ พระอรหัตตมรรคและ 1 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ขุททกปาฐ ธรรมบท ฉบับสยามรัฐ, เล่ม 25 ข้อ 7 หน้า 3-6 70 DOU บ ท ที่ 4 พ ร ะ รั ต น ต ร ย : แก่ น ข อ ง พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า