ความสำคัญของการให้ทานในพระพุทธศาสนา : หน้า 236/270

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย คฤหัสถ์และบรรพชิตทั้งหลายต่างอาศัยซึ่งกันและกันด้วยอำนาจอามิสทาน และธรรมทาน อยู่ประพฤติพรหมจรรย์นี้ เพื่อต้องการสลัดโอฆะเพื่อจะทำซึ่งที่สุดแห่งทุกข์โดยชอบด้วย ประการอย่างนี้” มีข้อสังเกตว่าเมื่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแสดงธรรมแก่อุบาสก อุบาสิกาหรือสาธุชนทั่วไป พระองค์ จะตรัสถึงหมวดธรรมที่เริ่มด้วย “การให้ทาน” เช่น อนุปุพพิกถา ดังที่ทรงแสดงแก่นางสุชาดา เป็นต้น จาก นั้นพระองค์จึงตรัสถึงอริยสัจ 4 อันเป็นธรรมขั้นสูงภายหลัง ส่วนสำหรับบรรพชิตนั้นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าจะตรัสถึงหมวดธรรมที่เริ่มด้วย “ศีล” ได้แก่ คุณกโมคคัลลานสูตร อันเป็นบทฝึกตนอย่างเป็นลำดับขั้นตอนของนักบวช การให้ทานจึงเป็นบุญเบื้องต้นที่อุบาสก อุบาสิกาต้องทำเพื่อประโยชน์ของตนเอง และเพื่อบำรุง เลี้ยงพระภิกษุสามเณร เนื่องจากนักบวชไม่ได้ประกอบอาชีพจึงต้องฝากท้องไว้กับสาธุชน แต่ทั้งนี้ก็ไม่ได้ หมายความว่าเมื่อเป็นพระภิกษุสามเณรแล้วไม่ต้องให้ทาน แม้เป็นนักบวชแล้วก็ต้องให้ทานเหมือนกัน คือ ให้เท่าที่จะทำได้ บัณฑิตในกาลก่อนมีพระโพธิสัตว์ เป็นต้น จะให้ทานโดยบริจาคทรัพย์ทั้งหมดที่มีอยู่แล้ว ออกบวช แต่เมื่อบวชแล้วหน้าที่หลักคือ รักษาศีลและบำเพ็ญสมณธรรมเพื่อประโยชน์ของตนเอง และ เป็นเนื้อนาบุญให้แก่สาธุชน แม้พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจะให้ภิกษุเลี้ยงชีพด้วยนิสสัย 4 เป็นหลัก ซึ่งเป็นการแสวงหาปัจจัยตาม มีตามได้ เช่น ใช้ผ้าบังสุกุลคือเป็นผ้าที่เขาทิ้งแล้วเป็นวัตร อยู่โคนไม้เป็นวัตร และฉันยาดองด้วยน้ำมูตร เน่าเป็นยารักษาโรค ถึงกระนั้นหากได้รับการถวายปัจจัย 4 จากอุบาสก อุบาสิกาอย่างสม่ำเสมอ จะทำให้ ภิกษุสามเณรไม่ต้องมีความกังวล และจะมีเวลาบำเพ็ญสมณธรรมเพื่อบรรลุมรรคผลนิพพานได้เร็วขึ้น หลวงปู่วัดปากน้ำภาษีเจริญกล่าวถึงความสำคัญแห่งการให้ทานของอุบาสก อุบาสิกาไว้ว่า “พระพุทธศาสนาทั่วประเทศไทยหมดทั้งสากลพุทธศาสนา ถ้าแม้แต่คนเดียวก็ไม่บริจาคทาน ทุกคนปิด ประตูบ้าน ประตูเรือน และปิดหม้อข้าวเสียไม่บริจาคกันเลย เพียงเดือนเดียวเท่านั้น พระเถรานุเถระจะ ประสงค์หาสักองค์หนึ่งก็แสนยาก หาไม่พบกันเลย เพราะทุกองค์ต้องสึกหมด อยู่ไม่ได้ ข้าวปลาอาหารไม่มีฉัน” “พุทธานุภาพก็ดี ธรรมานุภาพก็ดี สังฆานุภาพก็ดี ที่จะมาปรากฏขึ้นได้ ก็เพราะอาศัยทานนั่นเอง เหมือนพระศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้า กว่าจะได้เป็นพระพุทธเจ้าขึ้น กว่าจะมีอานุภาพเป็นพระพุทธเจ้าขึ้นได้ ทว่าไม่ฉันข้าวของนางสุชาดา 49 ก้อนนั้น ก็ไม่ได้พุทธานุภาพเสียแล้ว แตกสลายเสียแล้ว นั้นก็เพราะ อาศัยข้าวมธุปายาส 49 ก้อน ฉันแล้วได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า นั่นแน่ ด้วยอำนาจทานของทายกใหญ่โต เห็นไหมล่ะ ทานนั่นแหละเป็นตัวสำคัญทีเดียว รักษาพุทธานุภาพ รักษาธรรมานุภาพ รักษาสังฆานุภาพ” ขณะที่หลวงปู่วัดปากน้ำเรียนหนังสืออยู่ที่วัดพระเชตุพนฯ ท่านลำบากในเรื่องอาหารบิณฑบาตมาก พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อิติวุตตกะ, พหุการสูตร, มก. เล่ม 45 ข้อ 287 หน้า 677-678. 226 DOU บทที่ 8 อุ บ า ส ก อุบาสิกา : ผู้นั่งใก ง ใกล้ พระรัตนตรัย