ความเคารพในพระพุทธศาสนา : หน้า 96/270

ความเคารพยังหมายรวมถึงความตระหนักถึงคุณของสัตว์และสิ่งของต่าง ๆ ด้วย ความหมายของ ความเคารพที่สั้นที่สุดคือ การจับดี ไม่จับผิดบุคคล สัตว์ และสิ่งของต่าง ๆ ๆ การที่เราจะจับดีหรือตระหนักซาบซึ้งในคุณความดีของบุคคล สัตว์ หรือสิ่งของใด ๆ ก็ตาม เรา จำเป็นจะต้องตั้งใจศึกษา หมั่นสังเกต บุคคล สัตว์ หรือสิ่งของเหล่านั้นให้ดี ให้ละเอียดรอบคอบและต้อง ใช้เวลาพอสมควรจึงจะรู้เห็นซาบซึ้งในคุณของสิ่งนั้น ๆ อีกนัยหนึ่งความเคารพหมายถึง การให้ความสำคัญต่อสิ่งต่าง ๆ โดยเฉพาะสิ่งที่มีความสำคัญ บุคคลที่มีความสำคัญ และสถานที่สำคัญ ๆ เป็นต้น แต่การจะรู้ว่าสิ่งใดสำคัญหรือไม่ก็ต้องศึกษาจนรู้คุณ ของสิ่งนั้น ๆ ก่อน การแสดงความเคารพ หมายถึง การแสดงความตระหนักในคุณความดีของสิ่งที่เราเคารพด้วย ใจจริง ให้ปรากฏชัดแก่บุคคลทั่วไป ด้วยการแสดงออกทางกาย วาจา มีอยู่หลายวิธี เช่น หลีกทางให้ ลุกขึ้น ยืนต้อนรับ การให้ที่นั่งแก่ท่าน การประนมมือเวลาพูดกับท่าน การกราบ การไหว้ การขออนุญาตก่อนทำ กิจต่าง ๆ การวันทยาวุธ การวันทยหัตถ์ การลดธง ฯลฯ การแสดงความเคารพที่ถูกต้องตามหลักธรรม หมายถึง การแสดงออกเพราะตระหนักในคุณ ความดีของสิ่งที่เคารพด้วยใจจริง นักเรียนที่คำนับครูเพราะเกรงว่าถ้าไม่ทำจะถูกตัดคะแนนความประพฤติ ทหารที่ทำวันทยหัตถ์ผู้บังคับบัญชาเพราะเกรงว่าถ้าไม่ทำจะถูกลงโทษ อย่างนี้ไม่จัดว่าเป็นความเคารพ เป็น แต่เพียงวินัยอย่างหนึ่งเท่านั้น 4.10.2 สิ่งที่ควรเคารพในพระพุทธศาสนา พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ในทสุตธารสูตรว่า “ภิกษุในธรรมวินัยนี้ มีความเคารพยำเกรงใน พระศาสดา ในพระธรรม ในพระสงฆ์ ในการศึกษา ในความไม่ประมาท ในการปฏิสันถาร ธรรม 6 อย่าง เหล่านี้เป็นไปในส่วนวิเศษ” ที่ว่า “เป็นไปในส่วนวิเศษ” หมายถึง เป็นเหตุให้ผู้มีความเคารพในธรรม 6 ประการ นี้มีความเจริญไม่เสื่อม ในโลกนี้มีคน สัตว์ สิ่งของ เหตุการณ์ การงาน และอื่นๆ อีกมากมายจนนับไม่ถ้วนที่เกี่ยวข้องกับ ตัวเรา แต่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแนะให้เรามีความเคารพ ไม่ดูเบา ตระหนักในสิ่งมีคุณค่าที่สำคัญเพียง 6 ประการ ได้แก่ 1) ให้มีความเคารพในพระศาสดา คือ พระสัมมาสัมพุทธเจ้า 2) ให้มีความเคารพในพระธรรม คือ คำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า 3) ให้มีความเคารพในพระสงฆ์ คือ สาวกของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า 4) ให้มีความเคารพในการศึกษา คือ ไตรสิกขา ได้แก่ ศีล สมาธิ ปัญญา และความรู้อื่น ๆ ที่จำเป็นต่อการดำรงชีพและเพื่อสร้างบารมี 1 พระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค, ทสุตธารสูตร, มก. เล่ม 16 ข้อ 427 หน้า 421. 86 DOU บ ท ที่ 4 พระรัตนตรัย : แ ก่ น ข อ ง พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า