การเคารพในพระพุทธศาสนา : หน้า 97/270

5) ให้มีความเคารพในความไม่ประมาท คือ ไม่ประมาทในการสร้างบุญบารมี และไม่ประมาทใน การดำาเนินชีวิต 6) ให้มีความเคารพในการปฏิสันถารหรือการต้อนรับแขก ส่วนพ่อแม่ ครูบาอาจารย์ และผู้มีอุปการคุณอื่น ๆ หรือสิ่งอื่น ๆ ไม่จำเป็นต้องเคารพหรือ ความ จริงคือ ต้องเคารพเหมือนกัน กล่าวคือ พ่อแม่ก็ดี ครูบาอาจารย์ก็ดี หรือผู้มีอุปการคุณต่าง ๆ จัดอยู่ในข้อ 2 คือ ให้เคารพในพระธรรม เพราะในคำสั่งสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าครอบคลุมเรื่องนี้อยู่แล้ว เช่น ใน สิงคาลกสูตรว่าด้วยการไหว้ทิศทั้ง 6 ดังนี้ บิดามารดา บุตรธิดาและภรรยาหรือสามี 1) ทิศเบื้องหน้า 2) ทิศเบื้องหลัง 3) ทิศเบื้องขวา ครูบาอาจารย์ 4) ทิศเบื้องซ้าย มิตรสหาย 5) ทิศเบื้องบน 6) ทิศเบื้องล่าง สมณพราหมณ์หรือนักบวช ลูกน้องพนักงาน การไหว้ทิศทั้ง 6 ตามคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าคือ ให้มีความเคารพในทิศทั้ง 6 และยัง ตรัสบอกหน้าที่ที่บุคคลแต่ละคนจะต้องปฏิบัติต่อทิศทั้ง 6 ด้วยความเคารพไว้อย่างละเอียดชัดเจนอีกด้วย ความจริงหากจะย่อสิ่งที่ควรเคารพในพระพุทธศาสนาให้เหลือเพียง 3 ประการก็ได้เช่นกัน กล่าว คือ จัดข้อ 4 คือการศึกษา, ข้อ 5 คือความไม่ประมาท และข้อ 6 คือการปฏิสันถาร ไว้ในข้อ 2 คือพระธรรม เพราะทั้ง 3 ข้อนี้เกี่ยวข้องกับพระธรรม ดังนั้นสรุปแล้วสิ่งที่ควรเคารพในพระพุทธศาสนาจึงมีเพียง 3 ประการ คือ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ หรือพระรัตนตรัย นั่นเอง 4.10.3 วิธีการแสดงความเคารพพระรัตนตรัย 1) ความเคารพในพระสัมมาสัมพุทธเจ้า คือ ตระหนักซาบซึ้งถึงพระพุทธคุณ คือคุณความดี อันไม่มีประมาณพระพุทธองค์ เมื่อตระหนักแล้วก็แสดงออกซึ่งความเคารพต่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้าดัง ต่อไปนี้ วิธีการแสดงความเคารพในสมัยพุทธกาล บ ท ที่ 4 (1) เข้าเฝ้าทั้ง 3 กาล คือ เช้า กลางวัน เย็น (2) เมื่อพระองค์ไม่สวมรองเท้าจงกรม เราจะไม่สวมรองเท้าจงกรม (3) เมื่อพระองค์จงกรมในที่ต่ำ เราจะไม่จงกรมในที่สูงกว่า (4) เมื่อพระองค์ประทับในที่ต่ำ เราจะไม่อยู่ในที่สูงกว่า (5) ไม่ห่มผ้าคลุมบ่าทั้งสองในที่ซึ่งทอดพระเนตรเห็น (6) ไม่สวมรองเท้าในที่ซึ่งทอดพระเนตรเห็น (7) ไม่กางร่มในที่ซึ่งทอดพระเนตรเห็น 4 พ ร ะ รั ต น ต ร ย : แ ก่ น ข อ ง พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า DOU 87