อสงไขยและการสร้างบารมีในพระพุทธศาสนา : หน้า 134/270

อสงไขย แปลว่า นับไม่ได้ ดังบทว่า “อสงเขยุยา ได้แก่ ชื่อว่าอสงไขย เพราะใคร ๆ ไม่อาจนับได้ อธิบายว่า เกินที่จะนับ หากเรานับจำนวนไปเรื่อย ๆ ตั้งแต่หนึ่งไปจนถึงอสงไขยจะเป็นดังนี้คือ 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21 อสงไขย ดังนั้นอสงไขยจึงเป็นตัวเลขที่นับไม่ได้ หรือ จำนวนที่นับไม่ได้ นั่นเอง แต่ทั้งนี้ในไตรภูมิโลกวินิจฉัยกถาระบุว่า 1 อสงไขย = โกฏิยกกำลัง 20 = 10,000,000 หรือ มี ค่าเท่ากับ “เลข 1 ตามด้วยเลข 0 จํานวน 140 ตัว” = หากถือเอานัยนี้แล้ว “อสงไขยแสนกัป” จะหมายถึง 10,000,000 กัป + 100,000 กัป 20 อสงไขยแสนกัป จะหมายถึง 20 X 10,000,0000 กัป + 100,000 กัป 40 อสงไขยแสนกัป จะหมายถึง 40 X 10,000,000 กัป + 100,000 กัป 80 อสงไขยแสนกัป จะหมายถึง 80 X 10,000,000 กัป + 100,000 กัป นอกจากอสงไขยจะใช้นับจำนวนกัปแล้ว คำนี้ยังใช้นับจำนวนอื่น ๆ ได้อีกด้วย เช่น อสงไขยปี หาก ถือเอานัยของไตรภูมิโลกวินิจฉัยกถา อสงไขยปี = 10,000,00020 2) การสร้างบารมีก่อนได้รับพุทธพยากรณ์ พระสมณโคดมพุทธเจ้าจัดอยู่ในประเภทปัญญาธิกพุทธเจ้าคือยิ่งด้วยปัญญา จึงใช้เวลาในการ สร้างบารมีน้อยกว่าพระสัมมาสัมพุทธเจ้าประเภทอื่น นั่นคือ ใช้เวลา 20 อสงไขยแสนกัป ในเวลาดังกล่าว นี้แบ่งออกเป็น 3 ช่วงคือ ช่วงแรก คือดำริในใจว่าปรารถนาพุทธภูมิ 7 อสงไขยกัป ช่วงที่สอง คือเปล่งวาจาให้คนอื่นรับรู้ว่าปรารถนาพุทธภูมิ 9 อสงไขยกัป ช่วงที่สาม คือหลังจากได้รับพุทธพยากรณ์แล้วอีก 4 อสงไขยแสนกัป ดังนั้นระยะเวลาการสร้างบารมีก่อนได้รับพุทธพยากรณ์จึงมีทั้งหมด 16 อสงไขยกัป ซึ่งเป็น ระยะเวลาที่ยาวนานมากทีเดียว แต่ในที่นี้จะกล่าวถึงเพียง 2 ชาติคือ พระปฐมชาติที่ตั้งความปรารถนา เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และพระปฐมชาติที่เปล่งวาจาว่าปรารถนาพุทธภูมิ 2.1) พระปฐมชาติที่ตั้งความปรารถนาพุทธภูมิ 2 3 ชินกาลมาลีปกรณ์ บันทึกเรื่องนี้เอาไว้ซึ่งสรุปความได้ว่า ในครั้งอดีตกาล ท่านเกิดเป็นคนยากจน 1 มธุรัตถวิลาสินี อรรถกถาขุททกนิกาย พุทธวงศ์, มก. เล่ม 73 หน้า 140. - พระธรรมกิตติวงศ์ (2548), พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสตร์ ชุดคำวัด, หน้า 1285. * พระรัตนปัญญาเถระ (2540), ชินกาลมาลีปกรณ์, แปลโดย ศาสตราจารย์ ร.ต.ท.แสง มนวิทูร หน้า 156-157 ชินกาลมาลี แปลความว่า พวงมาลัยที่เป็นระเบียบกาลเวลาแห่งพระพุทธ, ปกรณ์ แปลว่า คัมภีร์ ชินกาลมาลี ปกรณ์นี้ต้นฉบับเดิมเป็นภาษาบาลี รจนาโดย พระรัตนปัญญาเถระ เป็นชาวเชียงราย ท่านรจนาคัมภีร์นี้จบใน พ.ศ. 2060 ข้อมูล ที่ใช้เรียบเรียงได้มาจากพระไตรปิฎกและคัมภีร์อรรถกถาต่าง ๆ 124 DOU บทที่ 5 พ ร ะ พุ ท ธ : พ ร ะ ส ม ม า สั ม พุทธเจ้า