การแสดงพุทธคุณในพระสัมมาสัมพุทธเจ้า : หน้า 114/270

ในทางโลกมีจำนวนไม่น้อยที่มีความรู้ดีแต่ความประพฤติไม่ดี เป็นต้นแบบแก่ศิษย์ไม่ได้ คนเหล่านี้ “แนะ” ลูกศิษย์ได้ แต่ไม่สามารถ “นำ” ลูกศิษย์ได้คือไม่อาจประพฤติตนให้เป็นตัวอย่างที่ดีได้ แต่พระสัมมาสัม พุทธเจ้านั้นทรงเป็นบรมครูที่สามารถ “แนะและนำ” ลูกศิษย์ให้มีทั้งความรู้และความประพฤติดีเช่นเดียว กับพระองค์ได้ 4) อธิบายพุทธคุณบทว่า สุคโต คำว่า สุคโต แปลว่า ไปดีแล้ว ไปสู่ที่ดี, ทรงพระดำเนินงาม ฯลฯ นัยแรก ไปดีแล้ว หมายถึง พระองค์ประพฤติดี ทั้งกาย วาจา ใจ ประพฤติสม่ำเสมอ มานับภพนับชาติไม่ถ้วน ละโลกจากชาตินั้น ๆ แล้วก็ไปสู่สุคติ คำว่า ไปดีแล้ว อีกนัยหนึ่งคือ พระองค์ดำเนินกาย วาจา ใจ ไปในแนวอริยมรรคมีองค์ 8 นัยที่สอง ไปสู่ที่ดี หมายถึง ไปอยู่สู่แดนอันเกษมกล่าวคือ นิพพาน นัยที่สาม ทรงพระดำเนินงาม เช่น เมื่อครั้งจะทรงพระดำเนินไปโปรดพระปัญจวัคคีย์ยัง ป่าอิสิปตนะนั้น ทรงเดินไปด้วยย่างพระบาท มีฉัพพรรณรังสีรุ่งโรจน์ จนแม้แต่ว่าสัตว์ที่มาแลเห็น ก็งงงัน หยุดนิ่งตะลึง อย่างนี้เรียกว่าทรงพระดำเนินงาม 5) อธิบายพุทธคุณบทว่า โลกวิทู คำว่า โลกวิทู แปลว่า รู้แจ้งซึ่งโลก คำว่า โลก หมายความว่า ย่อยยับไป หักพังไป อีกนัยหนึ่ง โลก หมายถึง สถานที่เป็นที่เกิดที่อยู่แห่งสัตว์ และเป็นที่ซึ่งสัตว์ได้อาศัยก่อกุศล และอกุศล เช่น โลกมนุษย์เป็นที่มนุษย์อาศัยสร้างบุญแล้ว ก็ได้ผลไปบังเกิดในสวรรค์ หรือบำเพ็ญบารมี แล้วส่งผลไปสู่นิพพาน ถ้าสร้างบาปแล้ว ก็เป็นผลให้ไปเกิดในนรก โลกแบ่งออกเป็น 3 คือ สังขารโลก สัตวโลก โอกาสโลก สังขารโลก โลกคือสังขาร ได้แก่ ขันธ์ 5 โดยขันธ์ 5 ได้ชื่อเป็นโลก ๆ หนึ่งเพราะต้อง ย่อยยับไปหักพังไปตามความหมายของโลกข้างต้น ขันธ์ 5 ของสัตว์ทั้งหลายนั้นดำรงอยู่ได้ด้วยอาหาร ด้วย เหตุนี้จึงมีการแปลสังขารโลกว่า โลกที่มีอาหารเป็นปัจจัยปรุงแต่ง ในเรื่องขันธ์ 5 นี้พระพุทธองค์ทรงรู้ ละเอียดยิ่งกว่าการแพทย์ในปัจจุบันหลายเท่า เพราะทรงมีมืออุปกรณ์คือธรรมจักษุซึ่งเห็นละเอียดยิ่งกว่า อุปกรณ์ใด ๆ ในโลก สัตวโลก โลกคือหมู่สัตว์ ได้แก่ มนุษย์ เทวดา พรหม อรูปพรหม เป็นต้น การที่พระสัมมา สัมพุทธเจ้ารู้แจ้งสัตว์โลก คือ “ทรงรู้อัธยาศัยของสัตว์ทั้งหลาย.... ทรงรู้จริตทรงรู้อารมณ์ ทรงรู้สัตว์มีธุลี 3 - ปรมัตถทีปนี อรรถกถาขุททกนิกาย อิติวุตตกะ, อรรถกถาโลกสูตร, มก.เล่ม 45 หน้า 726, * ปรมัตถทีปนี อรรถกถาขุททกนิกาย อิติวุตตกะ, อรรถกถาโลกสูตร, มก.เล่ม 45 หน้า 726. * พระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) (2538), พระธรรมเทศนา 69 กัณฑ์, กัณฑ์ 2 พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ หน้า 42 104 DOU บ ท ที่ 5 พ ร ะ พุ ท ธ : พ ร ะ สัมมา สัมพุทธเจ้า