ข้อความต้นฉบับในหน้า
3) ญัตติจตุตถกรรมวาจา เป็นการบวชโดยคณะสงฆ์ หากเป็นชนบทที่หาพระภิกษุได้ยากก็ใช้
พระสงฆ์ 5 รูป รวมทั้งพระอุปัชฌาย์ หากเป็นเมืองหลวงซึ่งมีพระภิกษุอยู่มากต้องใช้พระภิกษุอย่างน้อย
10 รูป รวมทั้งพระอุปัชฌาย์
เหตุที่ต้องใช้พระภิกษุถึง 5 รูป หรือ 10 รูป ในการอุปสมบทนั้นก็เพื่อให้ช่วยกันพิจารณาให้รอบคอบ
จะได้ไม่พลาดรับคนไม่ดีเข้าบวชอันจะเป็นเหตุให้พระศาสนาเสื่อมเสีย แต่ในปัจจุบันการคัดคนจะอยู่ใน
ขั้นตอนการรับสมัครเพราะมีความสะดวกมากกว่า
ญัตติจตุตถกรรมวาจาเป็นวิธีการอุปสมบทที่สืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน
ส่วนติสรณคมนูปสัมปทา
นั้นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ยกเลิกไป ผู้ได้รับการบวชแบบญัตติจตุตถกรรมวาจารูปแรกคือ ราชพราหมณ์
สำหรับการอุปสมบทด้วยวิธีนี้แบ่งออกเป็น 3 ขั้นตอนดังนี้
1) บรรพชาเป็นสามเณร 2) ขอนิสัยและขออุปสมบท 3) รับอนุศาสน์
การขอนิสัย คือ การกล่าวคำข้อร้องต่อพระอุปัชฌาย์ เพื่อขอให้ท่านเป็นที่พึ่ง ที่อาศัยของตน
ทำหน้าที่ปกครองอบรมสั่งสอนและให้การศึกษาต่อไป
ขออุปสมบท คือ การกล่าวคำขออุปสมบทต่อคณะสงฆ์ เพื่อให้คณะสงฆ์รับตนเข้าหมู่ และยกตน
ขึ้นเป็นพระภิกษุ
อนุศาสน์ คือ คำสอนที่พระอุปัชฌาย์บอกแก่ภิกษุใหม่ในเวลาอุปสมบทเสร็จ ประกอบด้วยนิสสัย
4 และอกรณียกิจ 4 เพื่อให้ภิกษุใหม่ได้ทราบถึงสิ่งที่ทำได้และสิ่งที่ทำไม่ได้อย่างเด็ดขาดตามพระธรรมวินัย
นิสสัย มาจากบทว่า นิสสย ในภาษาบาลี แปลว่า นิสัย ดังในอรรถกถาที่ว่า “นิสสยกรณีโย
มีความว่า เราเป็นผู้มีการถือนิสัยเป็นกิจควรทำ อธิบายว่า นิสัยอันเราพึงทำ คือ พึงถือ
นิสสัย คือ ปัจจัยเครื่องอาศัยหลักของพระภิกษุ 4 อย่าง ได้แก่ เที่ยวบิณฑบาต นุ่งห่มผ้าบังสุกุล
อยู่โคนไม้ และฉันยาดองด้วยน้ำมูตรเน่าคือน้ำปัสสาวะ
อกรณียกิจ คือ กิจที่พระภิกษุทำไม่ได้เด็ดขาด ถ้าทำแล้วจะขาดจากความเป็นพระภิกษุทันที ได้แก่
เสพเมถุน ลักทรัพย์ ฆ่ามนุษย์ และพูดอวดคุณวิเศษที่ไม่มีในตน
รายละเอียดการอุปสมบทแบบนี้ยังมีอีกมากแต่จะไม่กล่าวถึงในที่นี้ หัวใจหลักของการอุปสมบท
วิธีนี้คือ ผู้ขออุปสมบทต้องได้รับความเห็นชอบจากพระสงฆ์ทุกรูปที่ให้การอุปสมบทหากมีรูปใดรูปหนึ่งคัดค้าน
ก็ไม่อาจจะอุปสมบทได้
7.5.3 อายุของผู้ควรบรรพชาและอุปสมบท
ตอนที่พระโอรสราหุลได้บรรพชาเป็นสามเณรนั้นท่านมีพระชนม์ 7 พรรษา ผู้ที่มีอายุน้อยที่สุด
และได้รับการบรรพชาตามที่บันทึกไว้ในอรรถกถาคือ พระปทุมเถระ ท่านบรรพชาขณะที่อายุได้ 5 ขวบ
2
3
สมันตปาสาทิกา อรรถกถาพระวินัยปิฎก มหาวรรค มก.เล่ม 6 หน้า 373.
ปปัญจสูทนี อรรถกถามัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ มก. เล่ม 20 หน้า 272.
วิสุทธชนวิลาสินี อรรถกถาขุททกนิกาย อปทาน ปทุมเถราปทาน มก. เล่ม 71 หน้า 235
บทที่ 7 พระสงฆ์ : ส า ว ก ข อ ง พ ร ะ ส ม ม า สั ม พุ ท ธ เจ้า
DOU 191