ความสัมพันธ์ของหลักธรรมในพระพุทธศาสนา : หน้า 166/270

ผ่านมา และจะได้แสดงความสัมพันธ์กันของหลักธรรมต่าง ๆ ให้เห็นอย่างชัดเจน เมื่อนักศึกษาเรียน ธรรมะหมวดใดแล้วก็จะสามารถเชื่อมโยงกับหมวดอื่นได้ จะทำให้ไม่สับสน จะมองเห็นภาพรวมว่าหลักธรรม ต่าง ๆ สัมพันธ์เป็นหนึ่งเดียวกัน ๆ 6.4.2 หลักธรรมแต่ละหมวด หลักธรรมที่กล่าวในที่นี้มี 6 หมวด ได้แก่ ความไม่ประมาท, ละชั่วทำดีทำใจให้ผ่องใส, ไตรสิกขา, อนุปุพพิกถา และภาพรวมพระไตรปิฎก หลักธรรมเหล่านี้เป็นธรรมสำคัญในพระพุทธศาสนาซึ่งนักศึกษา จะได้พบเห็นบ่อย ๆ ในหนังสือธรรมะต่าง ๆ ๆ 1) ความไม่ประมาท ความไม่ประมาท หมายถึง ความไม่เลินเล่อ ไม่พลั้ง ไม่เผลอ มีสติเสมอ ส่วนความประมาทคือ การขาดสติ ความพลั้งเผลอ ความไม่ประมาทเป็นหลักธรรมใหญ่ซึ่งรวมกุศลธรรมทั้งหมดในพระไตรปิฎก ไว้ในข้อนี้เพียงข้อเดียว พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ในบทสูตรว่า รอยเท้าของสัตว์ทั้งหลาย.... ย่อมถึงความประชุมลงใน รอยเท้าช้าง รอยเท้าช้าง บัณฑิตกล่าวว่าเลิศกว่ารอยเท้าสัตว์เหล่านั้น เพราะเป็นรอยใหญ่ แม้ฉันใด กุศลธรรมทั้งหมดนั้นมีความไม่ประมาทเป็นมูล รวมลงในความไม่ประมาท ความไม่ประมาทบัณฑิตกล่าวว่า เลิศกว่ากุศลธรรมเหล่านั้น ฉันนั้น ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ไม่ประมาท จึงหวังข้อนี้ได้ว่าจักเจริญอริยมรรค มีองค์ 8 จักกระทำให้มากซึ่งอริยมรรคมีองค์ 8 ทางธรรมปฏิบัตินั้นบุคคลจะเป็นผู้ “ไม่ประมาท” ได้อย่างสมบูรณ์ ผู้นั้นจะต้องมีสติกำกับตนเอง อยู่ตลอดเวลา การที่บุคคลนั้นๆ จะมีสติกำกับตนเองอยู่ตลอดเวลา เขาจะต้องฝึกสัมมาสมาธิมาอย่างดีแล้ว จนใจของเขาจรดหยุดนิ่งอยู่ ณ ศูนย์กลางกายฐานที่ 7 และเข้าถึงพระรัตนตรัยในตัวตามลำดับจนเป็น พระอรหันต์ในที่สุด 2) ละชั่วทำดีทำใจให้ผ่องใส หลักกุศลธรรมทั้งหมดในพระไตรปิฎกนอกจากจะรวมลงในความไม่ประมาทเพียงข้อเดียวแล้ว ยังสามารถขยายออกเป็น 3 ข้อได้ซึ่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ในมหาปทานสูตรเรื่องโอวาทปาฏิโมกข์ว่า (1) การไม่ทำบาปทั้งสิ้น (ละชั่ว) (2) การยังกุศลให้ถึงพร้อม (ทำดี) (3) การทำจิตของตนให้ผ่องใส (ทำใจให้ผ่องใส) นี้เป็นคำสั่งสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทั้งหลาย - พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค มก., เล่ม 30 ข้อ 253 หน้า 132 - พระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย มหาวรรคล, มหาปทานสูตร, มก., เล่ม 13 ข้อ 54 หน้า 55. 156 DOU บ ท ที่ 6 พระ ธ ร ร ม : คำสั่ง ส อ น ข อ ง พ ร ะ สัมมา สัมพุทธเจ้า