ความเพียรและการเข้าถึงโลกุตรภูมิ : หน้า 163/270

-ความเพียร ประคองจิต ตั้งใจมั่น เพื่อทำให้กุศลธรรมที่เกิดขึ้นแล้วเจริญยิ่ง ๆ ขึ้นไป สัมมาสติ แปลว่า ระลึกชอบ ได้แก่ สติปัฏฐาน 4 คือ การพิจารณาเห็นกายในกาย มี ความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ เพื่อกำจัดอภิชฌาและโทมนัสในโลกเสีย การพิจารณาเห็นเวทนาในเวทนา... การพิจารณาเห็นจิตในจิต... การพิจารณาเห็นธรรมในธรรม มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ เพื่อกำจัด อภิชฌาและโทมนัสในโลกเสีย คำว่า อภิชฌา แปลว่า ความคิดเพ่งเล็งจ้องจะเอาสิ่งของของคนอื่น สัมมาสมาธิ แปลว่า ความตั้งมั่นชอบ หมายถึง การที่ใจเป็นสมาธิหยุดนิ่งไปตามลำดับ ตั้งแต่ เบื้องต้นไปจนถึงได้ฌานระดับต่าง ๆ แต่ยังไม่ถึงขั้นเข้าสู่ระดับโลกุตรภูมิ ได้แก่ ความเป็นพระ โสดาบัน เป็นต้น สัมมาสมาธิต่างจากมิจฉาสมาธิตรงที่เวลาฝึกต้องวางใจไว้ในตัว ซึ่งหลวงปู่วัดปากน้ำ แนะนำว่า จะต้องวางใจไว้ที่ศูนย์กลางกายฐานที่ 7 เหนือสะดือ 2 นิ้วมืออันเป็นตำแหน่งที่จะนำไปสู่ มรรคผลนิพพานได้ ส่วนการวางใจนอกตัวถือว่าเป็นมิจฉาสมาธิผู้ฝึกวิธีนี้ไม่อาจจะบรรลุมรรคผลนิพพานได้ (2) โลกุตรมรรคคือมรรคฝ่ายโลกุตระ โลกุตรมรรคเป็นมรรคที่เกิดจากการเข้าถึงโลกุตรภูมิตั้งแต่ภูมิของพระโสดาบัน พระสกทา คามี พระอนาคามี และพระอรหันต์ โดยสัมมาสมาธิจะเป็นศูนย์กลางขององค์มรรคทั้งปวงดังที่ได้ยก พุทธดำรัสไว้ในบทที่ 4 ว่า “ดูก่อนภิกษุทั้งหลายก็ “สัมมาสมาธิ” ที่เป็นอริยะอันมีเหตุ มีองค์ประกอบคือ สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ สัมมาวายามะ สัมมาสติ เป็นไฉน ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ความที่จิตมีอารมณ์เป็นหนึ่งประกอบแล้วด้วยองค์ 7 เหล่านี้แล เรียกว่า สัมมาสมาธิ ที่เป็นอริยะ อันมีเหตุบ้าง มีองค์ประกอบบ้าง” 6.3.2 ระดับของอริยสัจ อริยสัจนั้นมี 2 ระดับคือ ระดับต้น และ ระดับสูง 1) ระดับต้น หมายถึง การที่เราได้ศึกษาพระธรรมคำสอนเรื่องอริยสัจดังกล่าวจนมีความรู้ว่า อริยสัจประกอบด้วย ทุกข์ เหตุแห่งทุกข์คือตัณหา ความดับทุกข์คือนิโรธ และทางดับทุกข์คือมรรคมีองค์ 8 การรู้นี้เป็นการรู้ด้วย “วิญญาณขันธ์” ของกายมนุษย์ เมื่อได้ศึกษาจนมีความรู้และนำมาพิจารณาไตร่ตรองรวมทั้งสังเกตสภาพชีวิตของตนและคนในโลก ก็จะเข้าใจถึงทุกข์ เหตุแห่งทุกข์ ความดับทุกข์ และทางดับทุกข์ได้ชัดเจนขึ้น แต่ความรู้ดังกล่าวยังอยู่ในระดับต้นคือระดับรู้ และระดับรู้คิดอันเป็นความรู้ประเภทสุตมยปัญญา และจินตามยปัญญา ยังไม่ถึงขั้นภาวนามยปัญญา 2) ระดับสูง หมายถึง การนำความรู้ที่ได้ศึกษามาปฏิบัติจนเกิดความรู้แจ้งด้วยการเห็นแจ้ง พระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค มก. เล่ม16 ข้อ 230 หน้า 179. บทที่ 6 พระ ธ ร ร ม : คำสั่ง ส อ น ข อ ง พ ร ะ ส ม ม า สั ม พุ ท ธ เจ้า DOU 153