อานุภาพและการฝึกตนตามพระธรรมปิฎก : หน้า 74/243

ประโยค - พระธรรมปิฎกถามแปล ภาค ๒ - หน้าที่ 72 พระศาสดา ตรัสว่า "อานุภาพ เราเป็นเช่นกับช้างตัวกวางสูงสง่า อกตรน ก็มีก้อนลูกครอันมาจาก ๕ ทิศ ย่อมเป็นภาระของช้าง ซึ่งก้าวลงสู่สงคราม ฉันใด ชื่อว่าการดนตนต่ออ้อมอันคนๆสุจิสม อันมากกว่าแล้ว ก็เป็นภาระของเรานั้นเหมือนกัน" ดังนี้แล้ว เมื่อทรงปรารภพระองค์แสดงธรรมได้ถิดถดา ๑ เหล่านี้ในนครวรรคว่า "เราจักถอดลั่นถ้อยคำล่วงเกิน ดังช้างอดน ลูกครึ ซึ่งตกไปฉลำในสงคราม เพราะคนเป็นอันมาก เป็นผู้หลัก สร รบรุ้งทั้งหลาย ย่อมนำพาหะที่ฝึกแล้วไปสู่ที่ชุมพร พระราชา ย่อมเสด็จขึ้นพาหนะที่ฝึกแล้ว; ในหมู่มนุษย์ ผู้ใดดคลั่นถ้อยคำล่วงเกินในใด, ผู้นั้นชื่อว่าฝีก (ตน) แล้ว เป็นผู้ประเสริฐสุด ม้าอัสดร ที่ฝึกแล้วเป็นสัตว์ประเสริฐ ม้าอาใน ม้า สิบเทพที่ฝึกแล้ว เป็นสัตว์ประเสริฐ พระยาช้าง ชาดกุณชรที่ฝึกแล้ว ก็เป็นสัตว์ประเสริฐ, (แต่) ผู้ฝึกตนเองได้แล้ว ประเสริฐกว่านั้น" ธรรมถาได้มีประโยชน์แก่มหาชนผู้ลงพร้อมแล้ว, พระศาสดา ครับทรงแสดงธรรมองั้นแล้ว ตรัสว่า "อานุภาพ เธออย่าคิดแล้ว, พวกเหล่านั้น ถือคำได้เพียง ๓ วันเท่านั้น ในวันทีี่ ๓ ถือเป็นผู้เห็น; เพราะว่า อภิฤคณซึ่งเกิดขึ้นแก่พระพุทธเจ้าทั้งหลาย ย่อมไม่เกิน ๓ วันไป."