ธรรมะเพื่อประชาชน: มโหสถบัณฑิต ตอนที่ ๑ : หน้า 423/554

ธรรมะเพื่อประช มโหสถบัณฑิต ตอนที่ ๑ ที่ ๑ ๑ ( ส น อ ง ราชกิจ) ๔๒๒ ว่ามีสมบัติมากมาย เกิดอาการเย่อหยิ่งพองตัว ครั้นพระราชา เสด็จไปพระราชอุทยาน กิ้งก่าก็ท่าตนเสมอพระราชา ไม่ลงจาก ต้นไม้มาแสดงคารวะเช่นเคย แต่ยกหัวร่อนไปร่อนมาอยู่บนต้นไม้ พระเจ้าวิเทหราชทอดพระเนตรเห็นกิริยาของมัน จึงตรัสถาม มโหสถบัณฑิตว่า ทำไม เจ้ากิ้งก่าจึงมีกิริยาแตกต่างจากวันที่ ผ่านมา มโหสถรู้ว่า ในวันอุโบสถคนจะไม่ฆ่าสัตว์ ราชบุรุษได้ให้ ทรัพย์ครึ่งมาสกแก่เจ้ากิ้งก่า ด้วยทรัพย์เพียงแค่ครึ่งมาสกที่ ราชบุรุษผูกไว้ที่คอ มันจึงถือตัวและแสดงอาการดังกล่าว เมื่อพระราชาตรัสเรียกราชบุรุษมาตรัสถามว่า เป็น อย่างทีมโหสถกล่าวหรือไม่ ก็ได้รับค่ายืนยันว่าเป็นจริงตามนั้น ทําให้พระราชาทรงเลื่อมใสในมโหสถมากยิ่งขึ้น จึงพระราชทาน ส่วยที่ประตูทั้งสี่แก่มโหสถ แต่ก็ทรงกริ้วกิ้งก่ามากที่บังอาจมา ทําตนเสมอพระองค์ ทรงปรารภจะให้ฆ่าเสีย อาศัยมโหสถทูล ทัดทานไว้ว่า “ธรรมดาสัตว์เดรัจฉานหาปัญญามิได้ ขอพระองค์ โปรดยกโทษให้มันเถิด เพราะความเมตตาเป็นคุณธรรม ที่ พระองค์ควรจะธำรงไว้แม้ในสัตว์เดรัจฉาน” พระราชาสดับแล้ว ทรงมีพระทัยอ่อนโยน จึงไม่สั่งฆ่าตามคำทูลแนะนำของมโหสถ นี่เป็นอีกตอนหนึ่งของการแสดงปัญญาอันเฉียบแหลม ของมโหสถบัณฑิต เราจะเห็นได้ว่า นอกจากท่านจะเป็นคนมี ปัญญาแล้ว ยังมีปฏิภาณเป็นยอด ช่างสังเกตเป็นเยี่ยม ปัญญา