ประชุมโหสถบัณฑิต ตอนที่ ๑ ๒ (ไขปริศนา) : หน้า 429/554

Sss ประช มโหสถบัณฑิต ตอนที่ ๑ ๒ (ไขปริศนา) ៤២៨ เพราะเหตุใด” ทรงกำชับว่า “ถ้าหลังอาหารเช้าวันนี้ ท่าน ทั้งหลายไม่สามารถแก้ปัญหาของเราได้ เราจักขับพวกท่านออก จากแว่นแคว้นของเรา” แม้อาจารย์เสนกะจะนั่งอยู่ด้านหน้าใกล้พระที่นั่งที่สุด ฟังแล้วก็ขบปัญหาไม่ออก ได้เหลียวมองดูมโหสถว่า จะแสดง อาการอย่างไร ครั้นสังเกตเห็นกิริยาของมโหสถก็รู้ว่ามโหสถ ยังขบคิดปัญหานี้ไม่ออก ฝ่ายมโหสถรู้ว่าอาจารย์เสนกะยังแก้ ปัญหานี้ไม่ได้เช่นกัน เพราะปัญหานี้ต้องอาศัยเวลา ครั้น อาจารย์เสนกะเห็นไม่เข้าท่า จึงชิงไหวชิงพริบกราบทูลขึ้นก่อนว่า “ข้าแต่พระจอมพสกนิกร ในสมาคมที่อีกทุก ข้าพระองค์ทั้งหลาย มีใจฟุ้งซ่าน จิตไม่แน่วแน่ ไม่สามารถจะพยากรณ์ปัญหานั้นได้ ต้องมีจิตมีอารมณ์เดียว อยู่ในที่หลีกเร้นตามลำพัง จึงจะนั่งคิด นั่งพิจารณาปริศนาธรรมทั้งหลายได้ พระเจ้าข้า” เมื่อพระราชาทรงเห็นว่า แม้มโหสถเองก็ตอบไม่ได้ จึงทรงอนุญาตเลื่อนการตอบปัญหาออกไป เหล่าบัณฑิตทั้งหลาย ได้ทูลลาไปที่พำนักของตน ส่วนมโหสถบัณฑิตเมื่อออกจากท้อง พระโรงแล้วได้ไปเข้าเฝ้าพระราชเทวีอุทุมพรมเหสีของพระราชา เพราะคิดว่า พระราชาไม่น่าจะทรงคิดปัญหานี้เองได้ พระองค์ คงจะทอดพระเนตรเห็นอะไรสักอย่างเป็นแน่ จึงทูลถาม พระนางว่า “ข้าแต่พระเทวีเจ้า วันนี้หรือวานนี้พระราชาทรง