หลักฐานธรรมาภายในคัมภีร์พุทธโบราณ : หน้า 35/374

หลักฐานธรรมาภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับรวมงานวิจัยโดยย่อ นอกจากนีงพบคัมภีร์เดียวกันแต่เขียนเป็นภาษาไตตนโบราณด้วยอักษรคุปตะอีกหนึ่งฉบับ42 มีเนื้อหาแตกต่างกันจากฉบับภาษาสันสกฤตพอสมควร ปัจจุบันโบราณคือส่วนหนึ่งของดินแดนเตอร์กิสาสน ตั้งอยู่ตอนใต้ของทะเลทรายทากลามกัน มณฑลชินเกิ้ง (ชินเจี้ยง) สาราธารัฐประชาชนจีนโบราณเคยเป็นศูนย์การเผยแผ่พระพุทธศาสนามากว่า 300 ปี สึ่นสุดอาณาจักรเมื่อเสียเอกราชให้แก่ชาติรัฐมิสมิลิแห่งกงตารอาณาจักรใกล้เคียง คัมภีร์พุทธที่พบในโบราณมีอายุการคัดลอกตั้งแต่ราว พ.ศ. 900 เป็นต้นมา ภาษโบราณจัดอยู่ในตระกูลภาษาอิริวาณตะวันออกกลาง ตัวอักษรโบราณดัดแปลงจากอักษรพราหมี่ คัมภีร์โบราณและชิ้นส่วนคัมภีร์ถูกค้นพบประมาณ 2,500 ฉบับในกลางพุทธศตวรรษที่แล้ว ปัจจุบันเก็บรักษาไว้ที่หอสมุดบิชิตซ์ ขนเป็นแหล่งความรู้สำคัญที่ให้ข้อมูลของพระพุทธศาสนาในดินแดนดังกล่าว คัมภีร์หลายส่วนได้รับการตรวจทานและแปลไว้แล้วโดย นักวิทยา44 แต่ไม่ปรากฏว่านักวิชาการด้านพุทธศาสตร45ให้ความสนใจอย่างจริงจังแต่ได้ คัมภีร์โบราณส่วนใหญ่แปลจากภาษาสันสกฤต46 แต่ที่สัมพันธ์ขึ้นเองในโบราณมีหลักฐานอยู่บ้าง47 จากองค์กรที่บันทึกไว้ทำให้ทราบว่าคัมภีร์ภาษาพุทธนกลุ่มที่ได้จากคุณหวางของจีนเขียนขึ้นในพุทธศตวรรษที่ 14 ถึง 1748 และคัมภีร์ภาษาของกลุ่มที่ได้จากบริเวณโบราณเองมีอายุเก่าากว่าคือคัดลอกในช่วงพุทธศตวรรษที่ 10 ถึง 13