กระบวนการทำสมาธิภาวนา : หน้า 300/374

แต่สำหรับกระบวนการในการทำสมาธิภาวนานี้มีความแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิงในเรื่องตำแหน่งที่ตั้งของใจภายในร่างกาย ทางเดินของใจและกระบวนการสู่การมรรวมและอิทธิพล โดยเฉพาะอย่างยิ่งการมีธรรมในระดับต่างๆ ในกระบวนการ “ผ่าน” จากกายธรรมหนึ่งไปสู่กายธรรมที่สูงขึ้นกล่าวคือวิชชาธรรมกายให้ชายต่ำๆ 8 กายตั้งแต่กายมนุษย์หยาบไปจนกายอรูปพรหมลละเอียดสำหรับการปฏิบัติในชั้นโลภูมิยาน เช้ากาโครธ ภายในช่วงห้า-เสียหัวต่อ และอีก 8 กายในระดับโลภูธรรมรวม 18 กาย เปรียบเทียบกับคัมภีร์อรรถธรรมในการใช้ธรรมกายเป็นบริการธรรมในกรุงพุทธคุณ ซึ่งเป็นเพียงระดับที่จะไปสู่จตารสมาธิและอัปปมาณา แล้วจึงไปสู่เมนในชั้นต่างๆ ต่อไป ความเหมือนกันในส่วนของหลักการและความแตกต่างในระดับกระบวนการปฏิบัตินี้ชี้ให้เห็นว่าหลักการของทั้งสองฝ่ายมีโครงสร้างเดียวกันแต่พัฒนากระบวนการในการปฏิบัติไว้ต่างกัน และมีความเป็นไปได้สูงที่การพัฒนานั้นเป็นอิสระต่างคนต่างพัฒนา ซึ่งเห็นได้ชัดจากการหยุดนิ่งที่ตำแหน่งที่ตั้งของใจเพียงจุดเดียวในกรณีวิชชาธรรมกาย กับการเคลื่อนไหวในตำแหน่งต่างๆ หลายตำแหน่งในกรณีคัมภีร์อรรถธรรม และเห็นได้อีกในกระบวนการทำความสำเร็จในชั้นของอริยมรร (กายหยาบ) สลับกับชั้นของอิทธิผล (กายละเอียด) ของวิชชาธรรมกาย ซึ่งแตกต่างกับการทำความสำเร็จในชั้นของอริยมรรให้เสร็จสิ้นทั้งหมด ก่อนที่จะเข้าสู่กระบวนการทำความสำเร็จในชั้นของอิทธิผลของคัมภีร์อรรถธรรม การวิเคราะห์นี้ให้ผลว่าธรรมภายในเป็นที่รู้จักกันนานแล้วในสังคมชาวพุทธของอเชียอาคเนย์ซึ่งอาจสืบสาวด้วยเนื่องจากทางวรรณะธรรมไปได้ถึง