หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโบราณ : หน้า 221/374

หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับรวบรวมงานวิจัยโดยอ๋อ คัมภีร์กล่าวต่อไปยังอัปปนารมณ์ ซึ่งเป็นประสบการณ์ภายในจากการ ปฏิบัติสมาธิภาวนาในบางประเภท เช่น พรหมวิทาการ กายตาสติ อาหารเรปฏิกูล สัญญา จุดตวจวัดถวน และมรณานุสติ โดยบรรยายไว้ว่า “เย็นอ่อน ยอบ หยาบใจบรู้ ชะแล” 28 ทำให้ทราบได้ว่าในชั้นอัปปนารมณ์นั้น ผู้ปฏิบัติตะไม่รู้ สึกถึงการหายใจ จากอัปปนารมณ์ผู้ปฏิบัติอาจอธิฐานเข้าผ่าน 4 อภิญญา 5 หรือ สมาชิก 8 ต่อไปได้ หรือจะเลือกวาง “ทิฎฐิงขาววิสุทธิ” คอปฏิบัติ วิปัสนากรรมฐานต่อเลยก็ได้เช่นกัน โดยคัมภีร์ได้แสดงตัวอย่าง วิธีเข้ามา 4 ด้วยการวรรณ “เกลา” ในกายตาสติไว้โดยละเอียด สมาชิกวานที่กล่าวไว้ในคัมภีร์มูลกัมมัฏฐานนี้ ล้วนเป็นสมาธรรม ทั้งสิ้น การปฏิบดีเป็นจิตติสุข 29 อีกทั้งเป็นอจิตสิขา เพื่อให้ได้ ดังง คนหาน วิขมมนปาน 30 กรรมฐานทั้งหมดสามารถกำจัด “บูฬพวกเวรอัน เก่า” และที่จะเกิดใหม่ได้ คัมภีร์แจ้งอาณิสงสรรารณสมกรรมธรรมไว้ว่า มีมากกว่าการบริจาคทานด้วยของมีค่าอย่างละแสนชิ้น 31 การที่คัมภีร์ มูลกัมมัฏฐานแสดงรายละเอียดเฉพาะสมกรรมธรรม ซึ่งให้ผลแก่ผู้ปฏิบัติ ตั้งแต่อคหนิมิต ปฏิภาคนิมิต อุปจารสมาธิ อัปปนาทสมาธิ รูปานทั้งหมดในถึงขั้น อรูปานทั้งหมด แต่ไม่ได้แสดงรายละเอียดของโลกุตตรธรรมคือมรรคผลนิพพาน อาจเป็นที่มาของชื่อคัมภีร์ที่สื่อความว่าเป็นธรรมฐานฉันต้นชั้นมูลเท่านั้น 220 ดร.กิษชัย เอื้อเกษม