หลักฐานธรรมในคัมภีร์พุทธโบราณ : หน้า 97/374

หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับรวมงานวิจัยโดยย่อ 13 คำ และสัทธรรมลังกาวตารสูตร (สังวตกตารสูตร) 9 คำ นอกจากนีพบธรรมภายตั้งแต่ 1-7 คำ การค้นคว้าจึงมุ่งความสนใจไปยังกลุ่มคัมภีร์ปรัชญาปรมิตา อันมีคัมภีร์รัฐธรรมนูญเป็นต้น กลุ่มคัมภีร์ปรัชญาปรมิตา กลุ่มคัมภีร์ปรัชญาปรมิตามีความเก่าแก่และมีพัฒนาการต่อเนื่องมาตั้งแต่ประมาณ พ.ศ. 400 ถึงประมาณ พ.ศ. 1700 นักวิชาการบางส่วนกล่าวว่ามีต้นกำเนิดจากนิยายมหาสงิมแห่งแคว้นอันธราภายในของอินเดีย แต่บางส่วนเชื่อว่าน่าจะมีต้นกำเนิดในแถบตะวันตกเฉียงเหนือของอินเดียและแถบแดนโดตาน ตัวอย่างข้อข้อความเกี่ยวกับธรรมภายต่อไปนี้ ปรากฏอยู่ในคัมภีร์ต่างๆ ของกลุ่มปรัชญาปรมิตา ที่มีวิวัฒนาการต่อเนื่องมาตลอดช่วงเวลากว่า 1,200 ปี ตัวอย่างแรกคัดจากคัมภีร์อุษาสรภา ปรัชญาปรมิตา ซึ่งเป็นคัมภีร์ที่เขียนขึ้นในราว พ.ศ. 600-800 อันเป็นช่วงเวลาที่แง่ของปรัชญาปรมิตาได้รับการขยายความเพิ่มเติมออกไปดังมีข้อความเกี่ยวกับธรรมภายบางตอนว่า ผู้ปรารถนาจะเห็นทั้งธรรมภายและรูปภายควรได้ดัน ตรับฟังและศึกษาย่างถ่องแท้ซึ่งรัฐรัชฎิฏฐินทร์นี้...