การศึกษาและการปฏิบัติในคัมภีร์มุ่งฐาน : หน้า 338/374

เนื้อหาในส่วนนี้คล้ายกับคัมภีร์จะพระธรรมเป็นอย่างมากซึ่งจะได้มีการค้นคว้าในลำดับต่อไป สำหรับการปฏิบัติสมาธิวาณที่ปรากฎในคัมภีร์ใดนฐานะพระมหามุณฐานเขมรมอิ้นไว้เพียงเท่านี้ก่อน เนื่องจากเนื้อหาในชั้นถัดไปยังต้องอาศัยหลักฐานทางวิชาการประกอบการศึกษาเพิ่มเติมอีกพอสมควร กล่าวโดยสรุปสำหรับคัมภีร์มุ่งฐาน คัมภีร์นี้เป็นบันทึกผลจากการปฏิบัติธรรมของบุคคลในเวลาที่ท่านได้รับบรรลุระดับสมาธิขั้นต่างๆ ปรากฏรายละเอียดเป็นขั้นตอนตามหลักสูตรที่เขียนไว้ ซึ่งได้สืบทอดและเผยแผ่ไปจากรุ่นหนึ่งสู่รุ่นหนึ่ง ต่อมาคัมภีร์นี้มีการจารคัดลอกและอาจจะมีการอธิบายเนื้อหาเพิ่มเติมในเชิงสัญลักษณ์ และอธิบายตามสภาวธรรมต่างๆ ด้วยแนวทางการเรียนการสอนของคนในสมัยหลัง ผลที่เกิดจากการปฏิบัติที่ปรากฏในคัมภีร์นี้ กล่าวไว้ว่าผู้ปฏิบัติวามมีประสบการณ์ภายในคือ เกิดปิติ เห็นแสงสว่าง เห็นดวงแก้ว ดงสีเสนพระพุทธเจ้า เห็นพระอริยสงฆ์ และการเข้าสมานไปสรรค์ ไปพรหมโลก เป็นต้น สิ่งที่แตกต่างระหว่างผลแห่งการปฏิบัติในคัมภีร์ฉบับนี้กับวิชา ธรรมกายก็คือ เนื้อหาในคัมภีร์นี้บรรยายละเอียดประสบการณ์ภายในเพียงเบื้องต้น มีแสดงรายละเอียดการเข้าถึงธรรมในชั้นสูงขึ้นอย่างที่พระเดชพระคุณพระมงคลเทพมุนีได้แสดงไว้ และอีกประการหนึ่งคือผลจากการปฏิบัติธรรมตามหลักสูตรที่ปรากฏในคัมภีร์นี้ กับผลจากการปฏิบัติที่บันทึกในคัมภีร์พระกัมมัฏฐานบอื่นๆ แสดงไว้ไม่ตรงกัน ซึ่งอาจเป็นไปได้ว่าภาวธรรมของผู้เจริญภาวนาแต่ละท่านหรือแต่ละสำนักในสมัยนั้นได้เข้าถึงประสบการณ์ที่มีความละเอียดย่อมไม่ได้เท่ากัน ถึงแม้จะเรียนและปฏิบัติตามหลักสูตรเดียวกัน