ความรู้เกี่ยวกับธรรมในพระวินัยปฏิญญา : หน้า 196/374

ยิ่งไปกว่านี้ในพระวินัยปฏิญญัีงมีพระบาลีแสดงลักษณะของธรรม ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเข้าถึงเมื่อพระองค์ทรงตรัสรู้ครั้งแรก ได้ตรงไม้ ศรีมหาโพธิ์ริมฝ่าํมือนิรญุธราว่า คือธรรมกายดังนี้46 ในกาลใดแสดงหลายปรากฏแก่พรหมผู้มีความ เพียรเพ่งอยู่ เมื่อนั้นความสงสัยทั้งปวงของพราหมณ์นั่นน้อยลง ไปแต่เนันเขาอธธรรรมพร้อมทั้งเหตุ ในกาลใดแสดงหลายปรากฏแก่พราหมณ์ผู้มีความ เพียรเพ่งอยู่ เมื่อนั้นความสงสัยทั้งปวงของพราหมนัน้ยอ่มสั้น ไปแต่เน้นเขาได้รู้ความสิ้นไปแห่งปัจจัยทั้งหลายแล้ว47 คาถาต่างๆ ข้างต้นแสดงว่าธรรมเหล่านี้เกิดขึ้นแก่พราหมณ์ผู้มีความ เพียรเจริญสมาธิอยู่เป็นปกติ พราหมณ์ในที่นี้พระอรรถกถาจารย์ กล่าวอธิบาย ไว้ว่า “พฤติปาปสสขีณาสาสส” แปลว่า”ผู้ห่างไกลจากบาปผู้หมดกิเลส อาสะ48 หรือพราหมนี้ก็คือพระสัมมาสัมพุทธเจ้าองค์รัรสส์แล้นั่นเอง แสดงให้เห็นว่าธรรมเหล่านี้เกิดขึ้นแก่ผู้ที่มีสมาธิและมีจิตหลุดพ้นแล้วเท่านั้น เมื่อธรรมเหล่านี้ปรากฏแล้วความสงสัยของพราหมณ์ผู้มีธรรมย่อมหมดสิ้นไป ในที่ให้ อสฺส พระอรรถกถาจารย์ แก้วว่า “อสุส เอ่วปาตุฏฐธรมสุข” แปลว่าแห่งพราหมณ์นั่นผู้มีธรรมปรากฏแล้วอย่างนี้49 แสดงให้เห็นว่าธรรมนี้ไม่ใช่คำสอน พระพุทธเจ้าอยู่ในหนังสือหรือเทียบเท่าไปแต่เป็นธรรมที่ได้จากการปฏิบัติธรรมจนกระทั่งเป็นพระอรหันต์หมดกิเลสแล้วเท่านั้น