นิพพานและดวงแก้วในพระพุทธศาสนา : หน้า 242/374

- นิพพานเป็นสถานที่แห่งความสุขปราศจากทุกข์ทั้งมวล90 - "ดวงแก้วที่ข้างมา" อยู่ที่นิพพาน91 - นิพพานเป็นที่ชุมชุนของพระพุทธเจ้า92 ข้อความต่างๆ ข้างต้นแสดงถึงตำแหน่งที่แน่นอนของนิพพานว่ามังอยู่ที่สะดือ แสดงความเป็นสถานที่ชุมชุนของพระพุทธเจ้า ลักษณะเช่นนี้ไม่ใช่อัตตาแต่ไม่สามารถระบุตว่าเป็นอัตตาอย่างไร้คามรังสีว์ระพันทะได้ให้คำอธิบายถึงนิพพานไว้ว่า "อันว่านิพพานนั่นทุรุปมิได้ยังแต่จิตออยู่ในดวงแก้วอันเห็นช่องแจ้งอยู่ทุกอันนั้นและ"93 นับเป็นข้อความที่แสดงจุดยืนของคัมภีร์สายปฏิบัติ ที่เขียนไว้ในพระพุทธศาสนาตั้งแต่โบราณถึงนิพพานและจิตอย่างชัดเจน ดวงแก้ว ดวงจิตแก้ว คัมภีร์อัณฑธรรมสายปฏิบัติยิ่งกล่าวถึงสิ่งที่มีลักษณะเป็นดวงแก้วไว้หลายครั้งในคัมภีร์ได้เทียบเคียงทั้ง 5 หรือเทียบร่างกายมนุษย์ที่ประกอบด้วยร่างกายทั้งห้าคือ ศิระ แขน ขา เป็นต้นมะเดื่อ&94 และกล่าวถึงอริยผลทั้งสีเป็นดวงแก้วสีดวงในดอกมะเดื่อ มีนฤทธิ์ 4 ตัวเฝ้ามะเดื่อและคอรินคนทั้งเป็น95 ซึ่งสามารถเทียบได้กับอายตนะ จักษุ โสต ฆานะ และ ชิวหา96 ที่คอยชักพาให้มนุษย์หลงไปในวิชชาสงสาร ดวงแก้วนี้เป็นจุดมุ่งหมายของมนุษย์ที่มีอยู่ในตัวเอง ต้องหาไว้ให้ได้โดยการกำจัดนินทรี และนำดวงแก้วส่องทางพตัวเข้าไปพำนักในเมืองนิพพาน ที่น่าสนใจก็คือส "เกิดมหาดวงแก้ว" ซึ่งคล้ายกับคำกล่าวของพระเดชพระคุณพระมงคลเทพมุนี (สด จนทสโร) ว่า