หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโบราณ : หน้า 283/374

หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับรวบรวมงานวิจัยโดยอ่อ พระคุณพระมงคลเทพมุนี (สด จนทฺสโร) กำหนดให้ใช้คำว่าสำหรับบริการ ภาวนาดวָ่ “สมา อรห” ตามที่ปรากฏในพระธรรมเทวนาคของท่านว่า “ ... แล้วให้บริการภาวนาประคองบริการนิมิตนั่นไว้ว่า สัมนอะระหัง”203และ ปรากฎในอีกพระธรรมเทวนาคาหนึ่งว่า “อรห เป็นคำพวกเรานักปฏิบัติธรรม เชิดชูนันทนา ถึงแก่ได้นำมาใช้ในบทบริการภาวนาในเมื่อยังสมาธิ” ส่วนในคัมภีร์อธิบธรรมกำหนดให้ใช้คำบาลว่าว่า “อรห” ซึ่งไม่ได้ต่าง กันในความหมาย ดังข้อความในคัมภีร์พระญาณกสิลอดว่า “...ใจนั่งอยู่รินกว่ายว่า อรห อรห อรห ให้เป็นดังแสงดาวได้สีเพื่อคือผลทั้งสีแล”205 คำว่า อรห โดยศัพท์แล้วหมายถึงผู้ที่เจริญแล้วด้วยจิต สติ จิต และปัญญา206 ซึ่งเป็นที่เข้าใจของผู้ปฏิบัติ จึงเป็นปกติที่ทั้งสองฝ่ายจะเลือก บริการภาวนานี้ร่วมกัน บริการนิมิต ผู้ปฏิบัติอาจใช้บริการนิมิตประกอบกับบริการภาวนาในการช่วยให้ จิตนิ่งไม่สับสนียิ่งภายในกำหนดให้ใช้บริการนิมิตเป็นดวงแก้วหรือดวง เพชรใส มีสิ่งฐานเป็นทรงกลมไม่มีมลทิน สำหรับชั้นโลเกียรธรรมั้น พบว่าใน กลุ่มคัมภีร์อธิบธรรมได้บรรยายถึงธรรมรามต่างๆ ซึ่งรวมถึงโลกสินหรือ กลิ่นความว่ำว่า ไวในคัมภีร์อธิบระพันธะผู้ที่สองและผู้ที่สามและในคัมภีร์ มูลสภามูลฐาน (ฉบับล้านนา) โดยไม่ได้เจาะจงให้ใช้ธรรมฐานใดธรรมฐาน หนึ่งเป็นการเฉพาะ ซึ่งในขั้นนี้การบริการนิมิตตั้งแต่ดวงแก้วใสหรือเพชรลูก และความสว่างของดวงอาทิตย์หรือดวงดาว ต่างก็สามารถจัดเข้าในกลุ่มส อกโลกสืนหรือกลิ่นความว่า่ตามที่แจกแจงไว้ในคัมภีร์สุภีรธรรม207 282 | ดร.กิจกชัย เอื้อเกษม