หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับรวมงานวิจัย : หน้า 289/374

หลักฐานธรรมภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับรวมงานวิจัยโดยอ้อ ทุติยมาน ตติยมาน จุตติยมาน อากาสานัญจายตนมนาน วิญญาณัญญายตนมนาน อากิญจัญญายตนมนาน เนวสัญญานาสัญญายตนมนาน ทบนไปทวนมแบบเดียกัน เห็นทุกสัส สมุทัส นีโรรส๚ มรรสัส ในกายรูปพรหม เห็นชัด พอถูกส่วนเข้าก็ได้บุรลุพระอนาค พระอนาค เดินสมาบัติแบบเดียกัน เห็น ทุกสัส สมุทัส นีโรรส๚ มรรสัส ในกายอรูปพรหมเข้ากัดได้บุรลุพระอรหัตที่เดียว หมดกิเลสเป็นสมุทเฉพาะหนาเทเดียว220 กล่าวโดยสรุปคือการเดินสมาบัติหรือการเข้สมาบุติ 8 คือการเข้ารูปฌาน 4 อันได้แก่ ปฐมฌาน ทุติยฌาน ตติยฌาน และต่อด้วยการเข้าอรูปฌาน ซึ่งก็คือ อากาสานัญจายตนมนาน วิญญาณัญญายตนมนาน อากิญจัญญายตนมนาน เนวสัญญานาสัญญายตนมนาน พระเดชพระคุณพระมงคลเทพมุนี ไม่ได้กล่าวถึงนิธรสมาบัติในกระบวนการกิเลสนี้แต่ อย่างไร สำหรับลักษณะของนิธรอันนั้น ปรากฏในพระธรรมเทสนาของพระเดชพระคุณพระมงคลเทพมุนีว่า กายมนุษย์ เมื่อปฏิบัติถูกส่วนเข้าแล้วเห็นกายมนุษย์ละเอียด นั่นเป็นนิธรโส เป็นปฏิธรรมแจ้งแทงตลอดของกายมนุษย์ เมื่อกายมนุษย์ละเอียดเข้าถึงกายทิพย์ ก็เป็นปฏิธรรมของกายมนุษย์ละเอียด กายทิพย์เมื่อเข้าถึงกายทิพย์ละเอียด ก็เป็นปฏิธรรมของกายทิพย์ รู้จักกายทิพย์ละเอียดแล้ว เมื่อกายทิพย์ละเอียดเข้าถึงกายพรหม ก็เป็นปฏิธรรมของกายพรหมละเอียด... 288 | ดร.กิจชัย เอื้อเกษม