การวิเคราะห์คำสอนทางพระพุทธศาสนา : หน้า 44/254

"ไฟเสมอด้วยธาระ ไม่มี, ผู้จบเสมอด้วย โทสะไม่มี, ขายเสมอด้วยโมหะ ไม่มี, แม่น้ำ เสมอด้วยตนเอง ไม่มี." [แก้วิจารณ์] บรรดาบทเหล่านั้น กล่าวว่า ราคาสโม ความว่า ชื่อว่าไฟเสมอ ด้วยธาระ ย่อมไม่มี ด้วยสามารถแห่งอันไม่แสดงอะไร บรรดา ควัน เป็นดัง ตั้งขึ้นเผาไว้ในตัวเอง บทว่าโทสะ ความว่า ผู้จบ ทั้งหลาย มีผู้ฉันคือยักษ์ ผู้จบคือเหลือ และผู้จบคือจะเป็นดัง ย่อมสามารถจับได้ในอัตภาพเดียวเท่านั้น แต่ผู้จบคือโทสะ ย่อมจับโดย ส่วนเดียวทีเดียว เพราะฉะนั้น ชื่อว่าผู้จบเสมอด้วยโทสะย่อมไม่มี สองบอกว่า โมหะสม ชาล ความว่า ก็ย่อว่าที่ยเสมอด้วย โมหะย่อมไม่มี เพราะอธิบายวิรัชรังรัษฎและรวบรัดได้ บทว่า คุณาหสมา ความว่า เวลาติ่มก็ดี เวลาร่วงก็ดี เวลาแห่งดีดี ของแม่น้ำทั้งหลาย มีแม่น้ำคงเป็นต้น ย่อมปรากฎ แต่เวลาติ่มหรือเวลาแห่งดนหาย ย่อมไม่มี ความพร้อมอย่างเดียว ย่อมปรากฎเป็นนิยต เพราะฉะนั้น ชื่อว่าม่าน้ำเสมอด้วยตนหา ชื่อว่าย่อมไม่มี เพราะอธิบว่าให้เติมได้โดยง่าย ในการจบบทนนา อุบาสิก์ผู้ธรรมอยู่โดยเดากรพันฑ์ ดังอยู่ ในโศตปัตติผลแล้ว พระธรรมเทนว ได้มีประโยชน์แก่ชนผู้ ประชุมกันแล้ว ดังนั้นแหละ เรื่องอุบาสก้อน ถบ.