พระธรรมปิฏกอัคคูหาแปล ภาค ๑๓ : หน้า 98/254

ประโคม - พระธรรมปิฏกอัคคูหาแปล ภาค ๑๓ หน้า ๑๙๖ ๒. เรื่องภิกษุ ๕๐๐ รูปอีก* [๒๐๕] [ข้อความเบื้องต้น] พระศาสนา เมื่อประกอบอยู่ในพระชนวัน ทรงปรารภภิกษุ ๕๐๐ รูป ตรัสพระธรรมเทคนขั้นว่า "สมุห สงฺฆารา" เป็นต้น. [ภูมิรื่นรมย์ภูมิมุงฐาน] คั่งไดัสับมา ภิกษุเหล่านี้ เรียนฺกันภูมิมุงฐานในสำนักพระศาสนา แล้วแม้พากเพียร พยายามอยูในป่า ก็ไม่บรรลุพระธรร จึงคิดว่า "เราจักเรียนภูมิมุงฐานให้เว้น" ดังนี้แล้วได้ไปสำนักพระศาสนา. [ทางแห่งความหมดจด] พระศาสนา ทรงพิจารณาว่า "ภูมิมุงฐานอะไรหนอแล เป็นที่ สบายของ ภิกษุเหล่านี้?" จึงทรงดำรัสว่า "ภิกษุเหล่านี้ ในกาลแห่ง พระพุทธเจ้าทรงพระนามกัสสป ตามประกอบแล้วในอิทธิปลักษณะ สิ้นสองหมื่นปี, เพราะฉะนั้น การแสดงคาถาด้วยอิทธิปลักษณะนั้นแล แก้เถอะทั้งหลาย ลักคา ๑ ควร" ดังนี้แล้ว ตรัสว่า "ภิกษุทุ่งหลาย สงฆ์แม้ยังปวงในกว้างหลายมกฺเขามเป็นต้น เป็นสภาพไม่เกี่ยวเลย เพราะอรรถว่าแล้วไม่มี" ดังนี้แล้ว จึงตรัสพระคาถานี้ว่า :- "เมื่อใด บัณฑิตย่อมเห็นด้วยปัญญาว่า 'สงฺขาร ทั้งปวงไม่เที่ยง,' เมื่อฉัน ย่อมหน่ายในทุกข์, ความหน่ายในทุกข์นั้น เป็นทางแห่งความหมดจด." * พระมหาอู ป.ช. ๓ วัดบวรนิเวศวิหาร แปล