ธรรมและอามิสสันถาร : หน้า 10/239

ประโยคสังเกตุดูวา ธรรมมีความไม่ประมาทเป็นลักษณะ คือ สัมมาปฏิบัติ. กล่าววา ทวิวิ คือ มี่ 2 อย่าง ด้วยสามารถธรรมและอามิส " [๒๖] บททั้ง คือ สันถาร ๑ ปฏิสันถาร ๑ โดยใจความเป็นอันเดียวกัน. จริงอย่างนั้น ในอุตตกรร คติในอุตตกรร ติดปิ่นฉลากในทุกนิบาต อัฐคูณนิภาย พระผู้พระภาค ได้ตรัสปฐมสูตรไว้ว่า ภิกษุทั้งหลาย สันถาร ๒ ประการแลนี้ ๒ ประการอะไรบ้าง ? คือ อามิส-สันถาร ๑, ธัมมสันถาร ๑, ภิกษุทั้งหมดหลาย สันถาร ๒ เหล่านี้แล ภิกษุ ทั้งหลาย บรรดาสันถาร ๒ ประการนี้ ๒ ภิกษุทั้งหลายบรรดาสันถาร ๒ ประการนี้ ๓ เป็นยอด" และ ทุติย-สูตรมีวา่ว่า " ภิกษุทั้งหลายปฏิสันถาร ๒ ประการเหล่านี้ ๒ ประการ อะไรบ้าง คือ อามิสปฏิสันถาร ๑ ทั่มปฏิสนธิ ๑. [๒๗] อรรถกถาสูตรนี้ ๒ นั้นว่า " การปกปิด ด้วยสามารถ ปกปิดโทษของตนและของบุคคลอื่นด้วยปัจจัย ๔ ชื่อว่า อามิสสันถาร. การปกปิดด้วยธรรม ชื่อว่า ทั่มสันถาร. คำสว่าอุปสัมปทาเป็นความ แปลกันในสูตรที่ ๒." อรรถกถาสังคัญสูตรว่า " โลกสันนิวาสนี้ เป็นช่องด้วยเหตุ ๒ อย่าง คือ ด้วยอามิฏ ด้วยธรรม ๓ การปกปิดเรื่องโลกสันนิวาสนั้น ด้วยอามิสและด้วยธรรม โดยอากรที่ช่องนั้นจะไม่ปรากฏได้เหมือนการปกปิดด้วยเครื่องละนั่น ชื่อว่า ปฏิสันถาร. ก็ปรารถนา ปฏิสันถาร ๒ อย่างนี้ การสงเคราะห์ด้วยอามิส ชื่อว่าอามิสปฏิสันถาร. ภิกษุผู้ทำอามิสปฏิสันถารนั้น แม้ไม่เอาส่วนเล็กแล้ว ให้เต็มราคา ๑. อง ทุก. ๒/๑๑. ๒. มิน. ปู. ๒/๒๗. ๓. สุ วิ. ๑/๒๐๕.