ข้อความต้นฉบับในหน้า
ประโยค๕ มังคลดาภิธานเปนแปล เล่ม ๕ หน้าที่ 152
ด้วยจิตเป็นเครื่องกำหนดทั้งปวง ซึ่งเป็นไปในระหว่าง ๆ จำเดิมแต่
เริ่มแรกจนถึงจบเทศนา บทว่า จับติโสด ความว่า มีโสด
ตั้งในธรรม."
[๒๙๙] อรรถกาโผงคลังสุขว่า "ชื่อว่า ปญฺญู นิวรณา
ตนฺมิ สยม น โหณฏิ สุตฺต โชฌงคา ติ สยม ภาวนา
ปรปฺริ คาถนติ ความว่า เมื่อเมื่อพระอิริยาสาวรฟังมัสมสตะอน
เป็นที่สบาย นิ่วณ ๕ ย่อมต้องอยู่ในที่ใกล้. ก็ถ้าว่า ท่านย่อมเอาเพื่อ
จะยังคุณสมให้เกิดขึ้นได้ในนั่นนเอง โผงคล ๓ ของท่านย่อม
ถึงความเจริญมีที่ ด้วยประกาอนนี้ ถ้าไม่อาจ, จำเดิมแต่นั้น
ท่านไปสู่พักกลางคืนและที่พักกลางวัน ไม่ละปีนั่นนั่นแล มิ
ณิวรณ์ ๕ ได้แล้ว อั๋งคุณวิเศษให้เกิดขึ้น, แมไม่อาจให้คุณวิเศษ
เกิดขึ้นในที่นี้ได้ ยังไม่ละปีนั่นนั่นแล ระหว่างภายใน ๓ วัน ข่ม
นิิวรณ์ได้แล้ว จึงงคุณวิเศษให้เกิดขึ้น. พระผู้พระภาค ทรงหมาย
เอาเหตุที่กล่าวแล้วนี้ จึงตรัสส่านว่า ปญฺญู นิวรณา ๗ เอวา ກນ
ปรุ่งี คถนติ ฯ นี้. จริงอยู่ โผงคลอันพระอริยสาวได้รับราว
เดียว ด้วยอำนาจกรฟังธรรมมีจิดและปราโมทย์เป็นปัจจัย อาศํคความ
เป็นผู้พินิจในงานเป็นต้น ย่อมเสื่อมได้. แต่โผงคลทั้งหลาย แม่เมื่อได้ดูรเป็นสบายเป็นต้นเห็นนั่นนแล้วเกิดขึ้นอีก พระผู้พระภาค
ย่อมตรัสว่า ย่อมถึงความเจริญมีในสมดังนั้น."
[๒๙๙] ฏิกาโผงคลังสุขดังนั้นว่า "นิวกณ ๕ ชื่อว่า ย่อม
๑ สป.ป. ๗/๒๕๔.