บทความเกี่ยวกับมังคลกถาและกาม : หน้า 146/239

ประโยค ๕- มังคลกถำนี้เป็นเปล เล่ม ๔ หน้า ๑๔๖ ภูมิทกฺกิจใสส่งคำสุตนั้นว่า “ในคำว่า กัมปปฏิปุาสสุขโต นี้ ถามมี ๒ อย่าง คือวัตถุกาม๑ กิเลสมค ๑ บรรดากาม ๒ อย่าง นั้น ควรประกอบความว่า วิชชเกี่ยวด้วยคำถามทั้งหลาย ด้วยสามารถ กระทำให้เป็นอารมณ์ในฝ่ายวัตถุกาม (จัดเป็นวัตถุกามวิตก) แต่ใน ฝ่ายกิเลสมค เกี่ยวด้วยกาม ด้วยสามารถประวบ( จัดเป็นกิเลสมควิตก) ในบาปว่า พยาบาปปฏิปุาสสุขโต เป็นดังนี้ พึงทราบ ความด้วยสามารถการประกอบ เมื่อจะถือเอาว่า วิถฺฎ* แม้ เกี่ยวด้วยวัตถุแห่งพยาบาท ก็ชื่อว่า เกี่ยวด้วยพยาบาท ดังยอ้ม ไม่ได้โโยนามแม่โดยประกัยทั้ง ๒ ที่เดียว นัยแม่ในคำว่า เกี่ยวด้วย วิญฺญาณนี้ ก็ชื่อว่า วิสา เพราะเป็นเครื่อง เบียบเนื่องสัตว์ทั้งหลาย อีกอย่างหนึ่ง เป็นความเบียบเนื่อง สัตว์ทั้งหลาย พึงทราบอรฺรณแห่งศพอย่างนี้ว่า วิถฺฏเกี่ยวด้วย วิธฺฺสานํ ชื่อว่า วิธฺฺสาปฏิปุาสสุขโต การปรารถนาทั้งหลาย อันไม่เป็นที่รัก ไม่เป็นที่ชอบใจ แล้วเกิดพยาบาทวิถฺฏ* แสดงด้วย สามารถกระทำวกัตุอูปนํฐู๑ฐานะเพื่อแสดงเขตแดนแห่งพยาบาทวิด พระอรรถกถาว่า collateral ว่า “ยาว วิณาสนํ” ก็ปฉฉิบัดเท่านั้น ย่อมมีในเพราะการให้สัตว์พินาศ ดังนี้แห ถามว่า เพราะเหตุไร ? พระอรรถกถาจึงกล่าวว่า สังขาร ชื่อว่าอนุบุคคลพึงให้ถึง ทุกข์ไม่มี สังขารทั้งหลายเหล่าใด ที่รู้กันแล้วว่า สัตว์ อันท่าน ปรารถนาว่า เป็นสังขารอนุบุคคลพึงให้ถึงทุกข์ได้ แม้สังขารเหล่านั้น โดยอรรถก็คือสังขรรนั้นเองมิใช่หรือ ? แก้ว่า “ข้อนั่นจริง.” แต่ว่า