บทเรียนจากมังคลัตถกา : หน้า 88/239

ประโยคที่ ๕ มังคลัตถกา เล่น๕ หน้า ที่ ๘๘ หงส์นี้ที่ขึ้นใหม่ ได้กลายเป็นขนขาวแล้ว หงส์นี้มีปีกอันออกขึ้นดีแล้ว ก็นีไปสู่ที่ของตน ไม่กลับมาอีกเลย [๑๒๑] พระศาสดา ครั้งทรงนำดีดินามมาแล้ว ตรัสว่า "ภิกษุทั้งหลาย ดููนนักภิญญามี ไม่ใช่มากแต่ในบัดนี้เท่านั้น แมในกลก่อน ได้มากเหมือนกัน ก็เลยเพราะความเป็นผู้มีมาก นางจึงเสือมจากทอง ในครั้งก่อน อื่นๆ ในบัดนี้ ก็เสือมจากกระเทียมอย่างนั้น เพราะความดีเป็นผู้มีมาก เหตุนี้น ตั้งแต่วันนี้ไป นางจิ๋มไม่ได้เพื่อเอื้อกระเทียม และแม้ภิญญามีที่เหลือ อาณ์ภูมิขันทกภูมิ น ก็เหมือนดูลืนากภิญญู เพราะเหตุนี้ ภิกษุแม่ได้มากก็ครูรู้จักประมาณแท้ แต่ได้น้อย ก็จะทำความสันโดษ ด้วยปัจจัยตามที่ได้เท่านั้น ไม่ควรปรารถนามิขึ้นไป" แล้วตรัสคบที่ในสุวรรณหงษาดก ในจุฬาทลวงวรรค เอนิว่า "ได้สิ่งใด พึงพอใจด้วยสิ่งนั้น เพราะผู้ใกล้จิดเป็นผู้ลาภา เขาจับพระยาหงส์แล้ว จึงเสือมจากทอง" [แก้อรรถ] บรรดาบทเหล่านั้น บอกว่า คฤุฑพุพุัพ แปลว่า พึงยินดี ก็แลพระผู้มีพระภาค ครั้งตรัสอย่างนั้นแล้ว ทรงบัญญัติอภิขติกาบทว่า "อันนี้ ภิกษุญาติ พึงฉันกระเทียม ภิกษุนี้ ต้องอาบัติปจติสีดีย์" เรื่องลูกนั่นภากภิญญู จบ [๑๒๒] แม่เรื่องสุนัขจงออกที่เห็นช้างตายเชือกหนึ่ง แล้วเข้าไป ๑. ชาดกฐกูกกถ. ๒/๒๓๓