มังคลัตถทีปิ้นแปล เล่ม ٤ - หน้า ๑๑๗ : หน้า 117/239

ประโยค ๕ - มังคลัตถทีปิ้นแปล เล่ม ๔ - หน้าที่ ๑๑๗ ความว่า เมื่อเผลอลักลอบโทษของตนไม่ได้ ก็อึ้งสดให้เกิดขึ้น อีกอย่างหนึ่ง ความว่า ไม้จะลัก คือ ให้ประพฤติในสัมพฤติปิติ. บุคลอชีว่าคำว่า อาจารย์ เพราะให้สมามธรรม โดยนั้นเป็นต้นว่า เธอพึ่งท่องพระพุทธพจน์อย่างนี้ พิงก้าไปอย่างนี้ พิงถอนกลับอย่างนี้ เป็นต้น เหตุ นั้น นิโรธสามเณร จึงกว่าจิ้อ อิมสม์ สาธนะ สถกจิตพุทธมูล ปฏิญาณปฏิทา. พุทธวจนะแห่งสันติ และธรรมทั้งหลายมิสิลเป็นต้น คำว่า ธรรมควรศึกษา ในว่านว่า สถุกิตุพงษ์มูล นั้น.." แม้โดยอรรถ บรรดาอาคายัษเคราะห์ และพระอุปชาชะเหลานี ครุอือว่า พระอุปชาชะยะ. เท่านั้น ในอรรถกถามาหาขณะธก. ท่านจึงกล่าวไว้ว่า "บทว่า อนุปชยานความว่า ผู้เริ่มจากครูอายพ้นโทษน้อยใหญ่" แล้วจึงกล่าวว่า "ในคำว่า อุปชญาน ปปลายกะ อนิติขุหลายพิงให้ถือ พระอุปชาชะก่อน ดังนี้ มิวิธาราหว่า ชื่อว่า พระอุปชาชะ เพราะ เขาไปพึ่งโทษน้อยใหญ่" ดังนี้. ฤทธิว่ามาขั้นธก.นั้นว่า " ด้วยคำว่า ชื่อว่า พระอุปชาชะ เพราะเข้าไปพึ่งโทษน้อยใหญ่" นี้ พระอรรถากราว่า แสดงว่า อุปชญาน ศพท์ เมื่อรรธเสมอกันกับ อุปชญาน ศพท์. นวฏิว่า " ด้วยคำว่า อุปชญาน นี้ พระอรรถากรย ย่อมแสดงว่า อุปชญาน ศพท์ เป็น อา การันต์ มีรรธเสมอกันกับอุปชญาน ศพท์. อีกอย่างหนึ่ง พึงเห็นสันนิษฐานว่า อุปชญาน ศพท์ นั้นเอง ท่านลบ ย อักษรเสย กล่าวไว้อย่างนั้น ในดูถาวัดติและ ๑. สนฺตฺุ ๓/๔๘"